Εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Κυριακή, 11 Δεκεμβρίου 2005
ΚΟΛΟΜΒΟΣ: Η Γη είναι στρογγυλή
FRIEDMAN: Η Γη είναι επίπεδη
Tου ΣΠΥΡΟΥ ΤΣΟΧΑ
Πριν λίγο καιρό ο υπουργός κ. Σιούφας μίλησε στο Σικάγο σε συγκέντρωση Ελληνοαμερικανών και ζήτησε... επενδύσεις για την Ελλάδα. Το συνηθισμένο μοτίβο τον τελευταίο καιρό, αφού η Κυβέρνηση μελετώντας τα στατιστικά στοιχεία είναι απελπισμένη. Πράγματι. Αν εξαιρέσει κανείς κάποια κεφάλαια που εισέρευσαν στην Ελλάδα για την αγορά μονάδων του τραπεζικού χώρου, τα υπόλοιπα είναι στην κυριολεξία για... κλάματα. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι πολύ μακρινή η εποχή που το ξένο κεφάλαιο ήταν μίασμα και ανάθεμα για την Ελλάδα. Γι’ αυτό, άλλωστε, όταν αγοράζουμε αεροπλάνα F-16 τα αγοράζουμε από την... Τουρκία, αφού η General Dynamics, προτίμησε να επενδύσει τη δεκαετία του 1980 στην Τουρκία, όταν στην Ελλάδα, που πρώτα ήρθαν οι Αμερικανοί, τους αντιμετωπίσαμε περίπου σαν... χολερικούς.
Την ίδια εποχή τελείωσα το διάβασμα του βιβλίου του Τhomas Friedman «The World is flat”. (Δεν γνωρίζω αν μεταφράστηκε και με τι τίτλο κυκλοφορεί στην Ελλάδα). Ο Friedman είχε εντυπωσιάσει πριν λίγο καιρό με το βιβλίο του «Το Λέξους... και η εληά». Τώρα και πάλι εντυπωσιάζει, αναλύοντας τον κόσμο τού σήμερα και το πώς είναι δυνατόν - ιδιώτες - εταιρείες - κράτη - να επιβιώσουν σ’ έναν κόσμο ραγδαία μεταλλασσόμενο μέσα στην τεχνολογική επανάσταση ή καλύτερα πλέον στην «ψηφιακή επανάσταση».
Επηρεασμένος απ’ αυτά που διάβασα και κυρίως τον τρόπο που θα πρέπει να ζήσουμε στο μέλλον, αν θέλουμε να είμαστε... παίκτες, και όχι θεατές, αναρωτήθηκα: Άλλαξε τίποτε στην Ελλάδα από την εποχή που οι σκληροπυρηνικοί συνδικαλιστές, στην κυριολεξία με το «έτσι-θέλω», κλείσανε την PIRELLI και την GOOD YEAR; Η μόνη αλλαγή, ότι στη θέση του Πρωτόπαπα, ο Πολυζωγόπουλος.
Άλλαξε τίποτε στο φορολογικό σύστημα, στη Δημόσια Διοίκηση, στην Παιδεία, ώστε κάποιος να επενδύσει στην Ελλάδα; Η μόνη αλλαγή ότι στη θέση του ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. Δηλαδή μία από τα ίδια. Και αναφέρω και την Παιδεία, γιατί θα πρέπει στην Ελλάδα να μάθουν αυτοί που διοικούν ότι η Παιδεία θα πρέπει να είναι η ερευνητική βάση για τις μεγάλες βιομηχανίες και τις σύγχρονες τεχνολογικά μονάδες. Πώς όμως ένας δημόσιος αρτιοσκληρωτικός οργανισμός, όπως είναι το Πανεπιστήμιο, θα παίξει ένα τέτοιο σοβαρό και κρίσιμο ρόλο, αν πρώτα δεν αλλάξει η νοοτροπία όλων όσοι ασχολούνται με την Παιδεία;
Είναι η Ελληνική Οικονομία τόσο παραγωγική και τόσο ανταγωνιστική, ώστε ο ξένος επενδυτής να πάρει το ρίσκο μιας επένδυσης στην Ελλάδα; Ας μην ξεχνά ο κ. Σιούφας ότι ελληνικές βιομηχανίες επενδύουν στις Βαλκανικές χώρες και εγκαταλείπουν την Ελλάδα. Νομίζω, λοιπόν, ότι όταν η ελληνική Κυβέρνηση ζητεί ξένες επενδύσεις θα πρέπει:
α) Να αλλάξει ριζικά, πρώτα, την Ελληνική Οικονομία, και
β) Να αντιληφθεί ότι πλέον βιομηχανικές επενδύσεις... κλασικής βιομηχανικής παραγωγής, δεν θα έρθουν πλέον στην Ελλάδα. Υπάρχουν δεκάδες χώρες, ασύγκριτα χαμηλότερου κόστους.
Άρα τι πρέπει να γίνει;
Το βιβλίο του Friedman είναι ένας καλός οδηγός. Βέβαια, δεν δίνει οδηγίες για την Ελληνική Οικονομία. (Προσωπικά πιστεύω ότι επειδή και στην οικονομία είναι θέμα νοοτροπίας και όχι χρημάτων και αριθμών, τίποτε δεν πρόκειται ν’ αλλάξει). Ας μην ξεχνάμε ότι κάπου μερικοί ακόμη... ψάχνουν τα 33 τρισ., επενδύσεις στο Χρηματιστήριο. Τι μας λέει ο Friedman; Είναι εξαιρετικά δύσκολο οι 470 σελίδες του βιβλίου να μεταφερθούν σ’ ένα άρθρο μιας εφημερίδας. Όμως αποσπασματικά θα προσπαθήσω να δώσω μια εικόνα των όσων περιγράφει και τις ιδέες του γνωστού αυτού δημοσιογράφου.
Κατ’ αρχάς, λέει ο Friedman, θα πρέπει οι πολιτικοί ν’ αντιληφθούν ότι ο κόσμος άλλαξε. Και όπως, πολύ εύστοχα, λέει ο Bill Gates σε μια συνέντευξη που του πήρε ο συγγραφέας: «Μιλάς με Κινέζους πολιτικούς ηγέτες και συνεννοείσαι. Όλοι τους είναι engineerings (μηχανικοί με μία ευρύτερη έννοια). Μιλάς με πολιτικούς του άλλου κόσμου και δεν σε καταλαβαίνουν. Είναι όλοι τους δικηγόροι». Για μένα, μια εκπληκτικά εύστοχη παρατήρηση με πολλά μηνύματα προς όλους. Ίσως αυτό να είναι ένα από τα μυστικά της καταπληκτικής προόδου της Κίνας. Λέει ο Friedman, επίσης: «Η Κίνα και η Ινδία (μετά τον Νεχρού) κατάλαβαν ότι ο Κομμουνισμός είναι ένα σύστημα που κάνει τους ανθρώπους ίσους στη φτώχεια. (Σημείωση δική μου: Εκτός βέβαια από τους ανθρώπους του κόμματος που γίνονται πάμπλουτοι). Ο καπιταλισμός κάνει τους ανθρώπους άνισα πλούσιους».
Αυτή την απλή αλήθεια, την κατάλαβαν Ινδία και Κίνα και έκαναν τη μεγάλη πολιτική αλλαγή, που έφερε και τη μεγάλη οικονομική αλλαγή και ανάπτυξη. Και επισημαίνει: «Οι Κινέζοι δεν είναι ευχαριστημένοι με το Made in China (κατασκευασμένο στην Κίνα). Θέλουν να προχωρήσουν στο σχεδιασμένο στην Κίνα και από εκεί στο Dreamed in China”.
Είναι καταπληκτικά τα παραδείγματα που αναφέρει για το πώς οργανώθηκαν αυτές οι χώρες για να αντιμετωπίσουν την ψηφιακή επανάσταση. Διαβάζοντας το βιβλίο μ’ έπιασε κατάθλιψη, καθώς ενημερώνομαι καθημερινά μέσω του Ιnternet, για τα θέματα που απασχολούν την Ελληνική Οικονομία.
Μόνιμη εργασία, ωράριο καταστημάτων, κεκτημένα υπαλληλικά δικαιώματα και κυρίως, μην ξεχάσω, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα κ.τ.λ. Αν η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αλλάξουν και δεν προσαρμοστούν, οι γίγαντες που έρχονται από την Ανατολή θα μας δημιουργήσουν αξεπέραστα προβλήματα. Προς Θεού, είναι δυνατόν να μας απασχολεί τον 21ο αιώνα το ωράριο; Κάποτε, το 1936, έγινε το 8ωρο και το ΙΚΑ. Ήταν εκπληκτική επανάσταση για την εποχή. Αρκετά όμως δούλεψε το σύστημα έτσι. «Τα πάντα ρει» που είπε και ο Ηράκλειτος. Και τώρα καλούμεθα στην Ελληνική Οικονομία και κοινωνία ν’ αλλάξουμε. Δισεκατομμύρια άνθρωποι (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη) προτίμησαν αυτό το σύστημα από το να μην έχουν καμία ελπίδα για κάτι καλύτερο και να είναι όλοι ίσοι στη φτώχεια.
Αλλαγές, λοιπόν, που διαφοροποιούν άρδην τις παραδοσιακές μορφές απασχόλησης.
- Σήμερα, λέει, 23,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι στην Αμερική (το 1/6 του εργατικού δυναμικού) εργάζεται από το σπίτι, χάρις στο Internet. Π.χ. η γνωστή αεροπορική εταιρεία South West έχει στην πόλη της Γιούτα 400 νοικοκυρές που κάνουν τις κρατήσεις για όλες τις πτήσεις, ενώ ταυτόχρονα κάνουν και τις δουλειές του σπιτιού!!!
- Το πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερ έκανε γραφεία στην Ινδία και προσέλαβε Ινδούς οικονομικούς αναλυτές. Χάρη στο Internet και τη διαφορά ώρας, όλες οι αναλύσεις είναι εγκαίρως στα γραφεία του Λονδίνου ή της Ν. Υόρκης. Ένας Ινδός αναλυτής, εξίσου καλός μ’ έναν Αμερικανό ή Ευρωπαίο, κοστίζει 15.000 δολάρια το χρόνο, ενώ ένας Αμερικανός στη Ν. Υόρκη, τουλάχιστον 80.000 δολάρια.
- Η Ινδία δημιούργησε τη δική της Silicon Valley, τη Banqalore. Όμως οι καλύτεροι και περισσότεροι φοιτητές για computer στα αμερικανικά πανεπιστήμια είναι Ινδοί. Έτσι η Bangalore αντικαθιστά σιγά - σιγά το όνειρο χιλιάδων Αμερικανών να δουλέψουν στην Καλιφόρνια, στη Silicon Valley. 400.000 Αμερικανοί (ιδιώτες και μικρές επιχειρήσεις) έκαναν το 2004 φορολογική δήλωση μέσω του Ιnternet ή τηλεφωνικώς, την οποία φορολογική δήλωση προετοίμασε εταιρεία στην Ινδία, έχοντας τροφοδοτήσει τα computer με το φορολογικό σύστημα όλων των Πολιτειών της Αμερικής. Και στην ερώτηση του Friedman για το μέλλον των Αμερικανών λογιστών, ο Ινδός πρόεδρος της εταιρείας απάντησε: «Οι λογιστές της Αμερικής πλέον θα πρέπει να επικεντρωθούν σε σοβαρά θέματα (στρατηγικός σχεδιασμός, αποδοτικές επενδύσεις κ.τ.λ.) και ας αφήσουν τη... χαμαλοδουλειά για μας».
- Οι Κινέζοι έχουν μία πόλη Dalian με 22 πανεπιστήμια. Ό,τι και να σπουδάσει ένας νεαρός Κινέζος, μετά τις σπουδές του και για ένα χρόνο επιπλέον, σπουδάζει αγγλικά, ιαπωνικά και computer, για να είναι έτοιμοι για να αναζητήσουν εργασία. Και ο Δήμαρχος της πόλης δηλώνει στον Friedman: «Σήμερα οι ΗΠΑ είναι οι σχεδιαστές και οι αρχιτέκτονες, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι οι εργάτες στο κτίσιμο ενός κτιρίου. Όμως, σύντομα ελπίζω ότι εμείς οι Κινέζοι θα γίνουμε οι αρχιτέκτονες».
Εν συνεχεία ο Friedman αναφέρει τους βασικούς λόγους που οδήγησαν τον κόσμο στη σημερινή του μορφή, αυτόν που αποκαλεί «FLAT», δηλαδή, επίπεδο.
Κατ’ αρχάς η 11/9 και 9/11 είναι οι ημερομηνίες που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία και τον κόσμο σήμερα και έκαναν τον κόσμο τόσο διαφορετικό.
Επίσης, η κυκλοφορία του WINDOW 95 και το Internet έκαναν τη μεγαλύτερη ειρηνική επανάσταση, την DIGITATION REVOLUTION (ψηφιακή επανάσταση) στην ανθρώπινη ιστορία.
Ο Bill Gates συγκρίνει το Internet με το κυνήγι στην αναζήτηση του χρυσού στον 18ο αιώνα, ενώ ο Γενικός Διευθυντής της Netscape επισημαίνει: «Σήμερα το πιο αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ένα παιδί στη Ρουμανία, στη Ρωσία, στη Ν. Αμερική έχει όλα τα εργαλεία και όλα τα δεδομένα στην αναζήτηση όποιων πληροφοριών θέλει».
Οι δύο όμως μεγαλύτερες αλλαγές, που άλλαξαν το παγκόσμιο σκηνικό στην οικονομία και ιδίως στη βιομηχανία είναι:
α) OUTSOURCING: Είναι η μεταφορά κάποιων δραστηριοτήτων μιας εταιρείας (έρευνα-τηλεφωνικό κέντρο-εισπρακτέοι λογαριασμοί κ.ά.) σε μια άλλη εταιρεία, η οποία έχει ειδικευθεί σε κάτι από τα παραπάνω και έναντι προμηθείας διεκπεραιώνει κάποιες εργασίες για λογαριασμό των εταιρειών-πελατών της.
β) OFF SHOPHING: Είναι η μεταφορά ολόκληρου του εργοστασίου σε μια άλλη χώρα, όπου υπάρχει φτηνότερο εργατικό δυναμικό. Βέβαια, αυτό επιτεύχθηκε κυρίως χάρις στο Internet (άμεση επικοινωνία και εκμετάλλευση πληροφοριών) και στη δραστική μείωση του κόστους μεταφοράς.
Χάρις κυρίως στο δεύτερο, λέει ο Friedman, η Κίνα αυξάνει την ετήσια παραγωγικότητά της κατά 17% από το 1995-2003 και η Ελλάδα, λέω εγώ, ερημώνει... βιομηχανικώς και κυρίως η Βόρεια Ελλάδα. Έχουμε αντιληφθεί, εκτός από τους άμεσα θιγομένους το πρόβλημα ή μας απασχολεί το... ωράριο;
Μετά τις δύο μεγαλύτερες αλλαγές, υπάρχουν οι τρεις (3) προκλήσεις:
α) Κατευθυνόμεθα προς ένα σημείο, όπου ένα μικρό κινητό τηλέφωνο ή ίσως ένα πολύ μικρό μηχάνημα θα κάνει τις εξής εργασίες:
- Θα «σκανάρει» φωτογραφίες ή έγγραφα.
- Θα εκτυπώνει.
- Θα στέλνει FAX.
- Θα στέλνει e-mail.
- Θα κάνει αντίγραφα.
β) Αυτή η νέα τεχνολογία θα επηρεάσει δραστικά και θα δώσει ένα νέο τρόπο οργάνωσης και σχεδιασμού των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων.
γ) Η μεγαλύτερη όμως πρόκληση, την οποία όλοι μας και κυρίως οι διοικούντες το Δυτικό Κόσμο, θα πρέπει πολύ σοβαρά ν’ αντιμετωπίσουμε είναι το γεγονός ότι τρία (3) δισεκατομμύρια άνθρωποι (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη, Ν. Αμερική)... Παίζουν πλέον στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, χάρις κυρίως στη νέα τεχνολογία, αλλά και στην αλλαγή των πολιτικών συστημάτων τους, αφού διάλεξαν και αυτοί να έχουν τουλάχιστον ΕΛΠΙΔΑ για μία καλύτερη ζωή, χωρίς το μέλλον τους να είναι προδιαγεγραμμένο από μία Κεντρική Κυβέρνηση. Όμως, λέει ο Friedman, δεν μπορείς να φέρεις στην παγκόσμια... σκακιέρα τρία (3) δισεκατομμύρια ανθρώπους, χωρίς σοβαρές επιπτώσεις. Σήμερα η παγκόσμια οικονομία κατευθύνεται από τους G-8, την Παγκόσμια Τράπεζα, το Δ.Ν.Τ. και το Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου. Σε λίγο οι ρόλοι τους θα υποβιβαστούν. Κίνα, Ινδία, Ρωσία με πλούσια εκπαιδευτική παράδοση και αμέτρητο ζήλο για το μέλλον, θα παίξουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση νέων συνθηκών στην παγκόσμια οικονομία.
Αν, τονίζει ο Friedman, αυτές οι τρεις χώρες αρχίσουν να καταναλώνουν ενέργεια (αυτοκίνητα, θέρμανση κ.τ.λ.) όπως οι Δυτικές χώρες, τότε πρέπει ν’ ανακαλύψουμε μια νέα... Σαουδική Αραβία. Γι’ αυτό και απευθυνόμενος στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών λέει ότι, όπως ο Κένεντι το 1961 έθεσε τις βάσεις για τη διαστημική έρευνα με το σύνθημα «Ο άνθρωπος στο φεγγάρι» και συνεπήρε όλους τους Αμερικανούς και ιδίως την ΠΑΙΔΕΙΑ, έτσι και ο τωρινός πρόεδρος πρέπει να θέσει σαν όραμα την ανακάλυψη εναλλακτικών μορφών ενέργειας και την απεξάρτησή μας από το πετρέλαιο.
«Σήμερα ο κόσμος είναι ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και πρέπει ο καθένας να είναι αρκετά έξυπνος, για να μπορεί να παίζει στο παιχνίδι. Εάν δεν είσαι καλός, θα είσαι στην κερκίδα και θα παρακολουθείς το παιχνίδι».
Δεν υπάρχουν πλέον σύνορα, ιδίως στην οικονομία. Τεράστιες βιομηχανικές επιχειρήσεις (HP-DELL κ.τ.λ.) κατασκευάζουν τα προϊόντα τους παντού και πουλάνε παντού. Μόνο τα κεντρικά γραφεία είναι στις ΗΠΑ. Είναι αυτές αμερικανικές επιχειρήσεις; Αλλά το κυριότερο: Τους τελευταίους δύο αιώνες η διαμάχη ήταν μεταξύ του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ και της ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ. Σήμερα είναι μεταξύ ΠΕΛΑΤΩΝ και ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, με το Κεφάλαιο ενδιάμεσα. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Ο καταναλωτής απαιτεί: «Πολλά, με λίγα χρήματα». Οι εταιρείες λένε στον εργαζόμενο; «Αν δεν δώσουμε στον πελάτη - πολλά, με λίγα χρήματα - τότε θα έχουμε πρόβλημα. Εγώ, το Κεφάλαιο, δεν μπορώ να σου εγγυηθώ την εργασία σου. Μόνο ο ευχαριστημένος πελάτης θα στην εγγυηθεί». Αυτή η άποψη είναι και η πεμπτουσία στην αρχή νέων αντιλήψεων για τις εργατικές σχέσεις.
Ο Friedman ανησυχεί για την Αμερική και πιστεύει ότι πολλοί δεν έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, το οποίο δεν θεωρεί ακόμη σοβαρό. Γι’ αυτό και δεν μιλά για κρίση, αλλά για αρχή κρίσης. (Αν ο Friedman ανησυχεί για την Αμερική, τι άραγε πρέπει να σκεφτούμε εμείς στην Ελλάδα και στην Ευρώπη;).
Χαμογέλασα, όταν για να δείξει την αρχή κρίσης ή αλλιώς την ήσυχη κρίση, χρησιμοποίησε για παράδειγμα το basket. «Η αμερικανική ομάδα στην Ολυμπιάδα του 2004, έχασε από την Λιθουανία, το Π. Ρίκο και την Αργεντινή. Ο κυριότερος λόγος της πτώσης είναι η μείωση των ικανοτήτων των νέων αθλητών, που προτιμούν μόνο να... «καρφώνουν» ή να κάνουν σουτ τριών (3) πόντων και όχι πώς να κάνουν μια καλή πάσα ή ένα καλό σουτ ή μία σωστή κίνηση χωρίς την μπάλα. Επίσης, η συμπεριφορά των προπονητών έχει αλλάξει, με απαράδεκτο... χάιδεμα των βεντετών».
Έτσι η Αμερική βρίσκεται σε κρίση. Όχι μόνο στο basket, αλλά και γενικότερα και κυρίως στην Παιδεία. Η εποχή των computer, άφησε σε πολλούς νέους την πεποίθηση ότι μ’ ένα Bachelor στο computer και ένα Μ.Β.Α. θα μπορούσαν να γίνουν πάμπλουτοι μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και με λίγο κόπο. Κάποιοι το κατάφεραν. Μετά όμως ο κόσμος άλλαξε. Οι νέοι Αμερικανοί δεν προτιμούν να σπουδάσουν Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Μηχανικοί, γιατί η αποφοίτηση από τέτοιες σχολές απαιτεί εξαντλητική εργασία, ιδίως τα Μεταπτυχιακά τμήματα. Έτσι, σήμερα το 60% των παιδιών που σπουδάζουν Φυσική και το 65%, που σπουδάζουν Μαθηματικά είναι παιδιά μεταναστών. Στα Μεταπτυχιακά τμήματα το ίδιο. Η πλειονότητα είναι ξένοι φοιτητές (Ιάπωνες, Ινδοί, Έλληνες κ.ά.).
Όπως έγραψα στην αρχή, δεν είναι δυνατόν να γραφούν όλα όσα γράφει ο Friedman στο βιβλίο του. Προσπάθησα να γράψω εκείνα που μπορεί και ο Έλληνας ν’ αντιληφθεί και να προβληματιστεί. Θα τελειώσω με μια χαριτωμένη ατάκα του Friedman.
«Οι γονείς μου έλεγαν»: «Τομ, τελείωσε το φαγητό σου, γιατί παιδιά στην Κίνα και στην Ινδία είναι πεινασμένα».
Εγώ λέω σε όλα τα παιδιά της Αμερικής: «Κορίτσια και αγόρια τελειώστε τη σχολική σας εργασία στο σπίτι (Homework), γιατί άνθρωποι στην Κίνα και στην Ινδία είναι πεινασμένοι για τις δουλειές σας».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Με όσα έγραψα, δεν προσπάθησα να συγκρίνω τα δύο αυτά κράτη (Κίνα-Ινδία) με την Ελλάδα. Απλά προσπάθησα να θίξω νέες συνθήκες και νέες νοοτροπίες, που θα πρέπει να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε σαν Ελλάδα αν θα είμαστε, στο μέλλον, παίκτες ή θεατές.
Την ίδια εποχή τελείωσα το διάβασμα του βιβλίου του Τhomas Friedman «The World is flat”. (Δεν γνωρίζω αν μεταφράστηκε και με τι τίτλο κυκλοφορεί στην Ελλάδα). Ο Friedman είχε εντυπωσιάσει πριν λίγο καιρό με το βιβλίο του «Το Λέξους... και η εληά». Τώρα και πάλι εντυπωσιάζει, αναλύοντας τον κόσμο τού σήμερα και το πώς είναι δυνατόν - ιδιώτες - εταιρείες - κράτη - να επιβιώσουν σ’ έναν κόσμο ραγδαία μεταλλασσόμενο μέσα στην τεχνολογική επανάσταση ή καλύτερα πλέον στην «ψηφιακή επανάσταση».
Επηρεασμένος απ’ αυτά που διάβασα και κυρίως τον τρόπο που θα πρέπει να ζήσουμε στο μέλλον, αν θέλουμε να είμαστε... παίκτες, και όχι θεατές, αναρωτήθηκα: Άλλαξε τίποτε στην Ελλάδα από την εποχή που οι σκληροπυρηνικοί συνδικαλιστές, στην κυριολεξία με το «έτσι-θέλω», κλείσανε την PIRELLI και την GOOD YEAR; Η μόνη αλλαγή, ότι στη θέση του Πρωτόπαπα, ο Πολυζωγόπουλος.
Άλλαξε τίποτε στο φορολογικό σύστημα, στη Δημόσια Διοίκηση, στην Παιδεία, ώστε κάποιος να επενδύσει στην Ελλάδα; Η μόνη αλλαγή ότι στη θέση του ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. Δηλαδή μία από τα ίδια. Και αναφέρω και την Παιδεία, γιατί θα πρέπει στην Ελλάδα να μάθουν αυτοί που διοικούν ότι η Παιδεία θα πρέπει να είναι η ερευνητική βάση για τις μεγάλες βιομηχανίες και τις σύγχρονες τεχνολογικά μονάδες. Πώς όμως ένας δημόσιος αρτιοσκληρωτικός οργανισμός, όπως είναι το Πανεπιστήμιο, θα παίξει ένα τέτοιο σοβαρό και κρίσιμο ρόλο, αν πρώτα δεν αλλάξει η νοοτροπία όλων όσοι ασχολούνται με την Παιδεία;
Είναι η Ελληνική Οικονομία τόσο παραγωγική και τόσο ανταγωνιστική, ώστε ο ξένος επενδυτής να πάρει το ρίσκο μιας επένδυσης στην Ελλάδα; Ας μην ξεχνά ο κ. Σιούφας ότι ελληνικές βιομηχανίες επενδύουν στις Βαλκανικές χώρες και εγκαταλείπουν την Ελλάδα. Νομίζω, λοιπόν, ότι όταν η ελληνική Κυβέρνηση ζητεί ξένες επενδύσεις θα πρέπει:
α) Να αλλάξει ριζικά, πρώτα, την Ελληνική Οικονομία, και
β) Να αντιληφθεί ότι πλέον βιομηχανικές επενδύσεις... κλασικής βιομηχανικής παραγωγής, δεν θα έρθουν πλέον στην Ελλάδα. Υπάρχουν δεκάδες χώρες, ασύγκριτα χαμηλότερου κόστους.
Άρα τι πρέπει να γίνει;
Το βιβλίο του Friedman είναι ένας καλός οδηγός. Βέβαια, δεν δίνει οδηγίες για την Ελληνική Οικονομία. (Προσωπικά πιστεύω ότι επειδή και στην οικονομία είναι θέμα νοοτροπίας και όχι χρημάτων και αριθμών, τίποτε δεν πρόκειται ν’ αλλάξει). Ας μην ξεχνάμε ότι κάπου μερικοί ακόμη... ψάχνουν τα 33 τρισ., επενδύσεις στο Χρηματιστήριο. Τι μας λέει ο Friedman; Είναι εξαιρετικά δύσκολο οι 470 σελίδες του βιβλίου να μεταφερθούν σ’ ένα άρθρο μιας εφημερίδας. Όμως αποσπασματικά θα προσπαθήσω να δώσω μια εικόνα των όσων περιγράφει και τις ιδέες του γνωστού αυτού δημοσιογράφου.
Κατ’ αρχάς, λέει ο Friedman, θα πρέπει οι πολιτικοί ν’ αντιληφθούν ότι ο κόσμος άλλαξε. Και όπως, πολύ εύστοχα, λέει ο Bill Gates σε μια συνέντευξη που του πήρε ο συγγραφέας: «Μιλάς με Κινέζους πολιτικούς ηγέτες και συνεννοείσαι. Όλοι τους είναι engineerings (μηχανικοί με μία ευρύτερη έννοια). Μιλάς με πολιτικούς του άλλου κόσμου και δεν σε καταλαβαίνουν. Είναι όλοι τους δικηγόροι». Για μένα, μια εκπληκτικά εύστοχη παρατήρηση με πολλά μηνύματα προς όλους. Ίσως αυτό να είναι ένα από τα μυστικά της καταπληκτικής προόδου της Κίνας. Λέει ο Friedman, επίσης: «Η Κίνα και η Ινδία (μετά τον Νεχρού) κατάλαβαν ότι ο Κομμουνισμός είναι ένα σύστημα που κάνει τους ανθρώπους ίσους στη φτώχεια. (Σημείωση δική μου: Εκτός βέβαια από τους ανθρώπους του κόμματος που γίνονται πάμπλουτοι). Ο καπιταλισμός κάνει τους ανθρώπους άνισα πλούσιους».
Αυτή την απλή αλήθεια, την κατάλαβαν Ινδία και Κίνα και έκαναν τη μεγάλη πολιτική αλλαγή, που έφερε και τη μεγάλη οικονομική αλλαγή και ανάπτυξη. Και επισημαίνει: «Οι Κινέζοι δεν είναι ευχαριστημένοι με το Made in China (κατασκευασμένο στην Κίνα). Θέλουν να προχωρήσουν στο σχεδιασμένο στην Κίνα και από εκεί στο Dreamed in China”.
Είναι καταπληκτικά τα παραδείγματα που αναφέρει για το πώς οργανώθηκαν αυτές οι χώρες για να αντιμετωπίσουν την ψηφιακή επανάσταση. Διαβάζοντας το βιβλίο μ’ έπιασε κατάθλιψη, καθώς ενημερώνομαι καθημερινά μέσω του Ιnternet, για τα θέματα που απασχολούν την Ελληνική Οικονομία.
Μόνιμη εργασία, ωράριο καταστημάτων, κεκτημένα υπαλληλικά δικαιώματα και κυρίως, μην ξεχάσω, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα κ.τ.λ. Αν η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αλλάξουν και δεν προσαρμοστούν, οι γίγαντες που έρχονται από την Ανατολή θα μας δημιουργήσουν αξεπέραστα προβλήματα. Προς Θεού, είναι δυνατόν να μας απασχολεί τον 21ο αιώνα το ωράριο; Κάποτε, το 1936, έγινε το 8ωρο και το ΙΚΑ. Ήταν εκπληκτική επανάσταση για την εποχή. Αρκετά όμως δούλεψε το σύστημα έτσι. «Τα πάντα ρει» που είπε και ο Ηράκλειτος. Και τώρα καλούμεθα στην Ελληνική Οικονομία και κοινωνία ν’ αλλάξουμε. Δισεκατομμύρια άνθρωποι (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη) προτίμησαν αυτό το σύστημα από το να μην έχουν καμία ελπίδα για κάτι καλύτερο και να είναι όλοι ίσοι στη φτώχεια.
Αλλαγές, λοιπόν, που διαφοροποιούν άρδην τις παραδοσιακές μορφές απασχόλησης.
- Σήμερα, λέει, 23,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι στην Αμερική (το 1/6 του εργατικού δυναμικού) εργάζεται από το σπίτι, χάρις στο Internet. Π.χ. η γνωστή αεροπορική εταιρεία South West έχει στην πόλη της Γιούτα 400 νοικοκυρές που κάνουν τις κρατήσεις για όλες τις πτήσεις, ενώ ταυτόχρονα κάνουν και τις δουλειές του σπιτιού!!!
- Το πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερ έκανε γραφεία στην Ινδία και προσέλαβε Ινδούς οικονομικούς αναλυτές. Χάρη στο Internet και τη διαφορά ώρας, όλες οι αναλύσεις είναι εγκαίρως στα γραφεία του Λονδίνου ή της Ν. Υόρκης. Ένας Ινδός αναλυτής, εξίσου καλός μ’ έναν Αμερικανό ή Ευρωπαίο, κοστίζει 15.000 δολάρια το χρόνο, ενώ ένας Αμερικανός στη Ν. Υόρκη, τουλάχιστον 80.000 δολάρια.
- Η Ινδία δημιούργησε τη δική της Silicon Valley, τη Banqalore. Όμως οι καλύτεροι και περισσότεροι φοιτητές για computer στα αμερικανικά πανεπιστήμια είναι Ινδοί. Έτσι η Bangalore αντικαθιστά σιγά - σιγά το όνειρο χιλιάδων Αμερικανών να δουλέψουν στην Καλιφόρνια, στη Silicon Valley. 400.000 Αμερικανοί (ιδιώτες και μικρές επιχειρήσεις) έκαναν το 2004 φορολογική δήλωση μέσω του Ιnternet ή τηλεφωνικώς, την οποία φορολογική δήλωση προετοίμασε εταιρεία στην Ινδία, έχοντας τροφοδοτήσει τα computer με το φορολογικό σύστημα όλων των Πολιτειών της Αμερικής. Και στην ερώτηση του Friedman για το μέλλον των Αμερικανών λογιστών, ο Ινδός πρόεδρος της εταιρείας απάντησε: «Οι λογιστές της Αμερικής πλέον θα πρέπει να επικεντρωθούν σε σοβαρά θέματα (στρατηγικός σχεδιασμός, αποδοτικές επενδύσεις κ.τ.λ.) και ας αφήσουν τη... χαμαλοδουλειά για μας».
- Οι Κινέζοι έχουν μία πόλη Dalian με 22 πανεπιστήμια. Ό,τι και να σπουδάσει ένας νεαρός Κινέζος, μετά τις σπουδές του και για ένα χρόνο επιπλέον, σπουδάζει αγγλικά, ιαπωνικά και computer, για να είναι έτοιμοι για να αναζητήσουν εργασία. Και ο Δήμαρχος της πόλης δηλώνει στον Friedman: «Σήμερα οι ΗΠΑ είναι οι σχεδιαστές και οι αρχιτέκτονες, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι οι εργάτες στο κτίσιμο ενός κτιρίου. Όμως, σύντομα ελπίζω ότι εμείς οι Κινέζοι θα γίνουμε οι αρχιτέκτονες».
Εν συνεχεία ο Friedman αναφέρει τους βασικούς λόγους που οδήγησαν τον κόσμο στη σημερινή του μορφή, αυτόν που αποκαλεί «FLAT», δηλαδή, επίπεδο.
Κατ’ αρχάς η 11/9 και 9/11 είναι οι ημερομηνίες που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία και τον κόσμο σήμερα και έκαναν τον κόσμο τόσο διαφορετικό.
Επίσης, η κυκλοφορία του WINDOW 95 και το Internet έκαναν τη μεγαλύτερη ειρηνική επανάσταση, την DIGITATION REVOLUTION (ψηφιακή επανάσταση) στην ανθρώπινη ιστορία.
Ο Bill Gates συγκρίνει το Internet με το κυνήγι στην αναζήτηση του χρυσού στον 18ο αιώνα, ενώ ο Γενικός Διευθυντής της Netscape επισημαίνει: «Σήμερα το πιο αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ένα παιδί στη Ρουμανία, στη Ρωσία, στη Ν. Αμερική έχει όλα τα εργαλεία και όλα τα δεδομένα στην αναζήτηση όποιων πληροφοριών θέλει».
Οι δύο όμως μεγαλύτερες αλλαγές, που άλλαξαν το παγκόσμιο σκηνικό στην οικονομία και ιδίως στη βιομηχανία είναι:
α) OUTSOURCING: Είναι η μεταφορά κάποιων δραστηριοτήτων μιας εταιρείας (έρευνα-τηλεφωνικό κέντρο-εισπρακτέοι λογαριασμοί κ.ά.) σε μια άλλη εταιρεία, η οποία έχει ειδικευθεί σε κάτι από τα παραπάνω και έναντι προμηθείας διεκπεραιώνει κάποιες εργασίες για λογαριασμό των εταιρειών-πελατών της.
β) OFF SHOPHING: Είναι η μεταφορά ολόκληρου του εργοστασίου σε μια άλλη χώρα, όπου υπάρχει φτηνότερο εργατικό δυναμικό. Βέβαια, αυτό επιτεύχθηκε κυρίως χάρις στο Internet (άμεση επικοινωνία και εκμετάλλευση πληροφοριών) και στη δραστική μείωση του κόστους μεταφοράς.
Χάρις κυρίως στο δεύτερο, λέει ο Friedman, η Κίνα αυξάνει την ετήσια παραγωγικότητά της κατά 17% από το 1995-2003 και η Ελλάδα, λέω εγώ, ερημώνει... βιομηχανικώς και κυρίως η Βόρεια Ελλάδα. Έχουμε αντιληφθεί, εκτός από τους άμεσα θιγομένους το πρόβλημα ή μας απασχολεί το... ωράριο;
Μετά τις δύο μεγαλύτερες αλλαγές, υπάρχουν οι τρεις (3) προκλήσεις:
α) Κατευθυνόμεθα προς ένα σημείο, όπου ένα μικρό κινητό τηλέφωνο ή ίσως ένα πολύ μικρό μηχάνημα θα κάνει τις εξής εργασίες:
- Θα «σκανάρει» φωτογραφίες ή έγγραφα.
- Θα εκτυπώνει.
- Θα στέλνει FAX.
- Θα στέλνει e-mail.
- Θα κάνει αντίγραφα.
β) Αυτή η νέα τεχνολογία θα επηρεάσει δραστικά και θα δώσει ένα νέο τρόπο οργάνωσης και σχεδιασμού των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων.
γ) Η μεγαλύτερη όμως πρόκληση, την οποία όλοι μας και κυρίως οι διοικούντες το Δυτικό Κόσμο, θα πρέπει πολύ σοβαρά ν’ αντιμετωπίσουμε είναι το γεγονός ότι τρία (3) δισεκατομμύρια άνθρωποι (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη, Ν. Αμερική)... Παίζουν πλέον στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, χάρις κυρίως στη νέα τεχνολογία, αλλά και στην αλλαγή των πολιτικών συστημάτων τους, αφού διάλεξαν και αυτοί να έχουν τουλάχιστον ΕΛΠΙΔΑ για μία καλύτερη ζωή, χωρίς το μέλλον τους να είναι προδιαγεγραμμένο από μία Κεντρική Κυβέρνηση. Όμως, λέει ο Friedman, δεν μπορείς να φέρεις στην παγκόσμια... σκακιέρα τρία (3) δισεκατομμύρια ανθρώπους, χωρίς σοβαρές επιπτώσεις. Σήμερα η παγκόσμια οικονομία κατευθύνεται από τους G-8, την Παγκόσμια Τράπεζα, το Δ.Ν.Τ. και το Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου. Σε λίγο οι ρόλοι τους θα υποβιβαστούν. Κίνα, Ινδία, Ρωσία με πλούσια εκπαιδευτική παράδοση και αμέτρητο ζήλο για το μέλλον, θα παίξουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση νέων συνθηκών στην παγκόσμια οικονομία.
Αν, τονίζει ο Friedman, αυτές οι τρεις χώρες αρχίσουν να καταναλώνουν ενέργεια (αυτοκίνητα, θέρμανση κ.τ.λ.) όπως οι Δυτικές χώρες, τότε πρέπει ν’ ανακαλύψουμε μια νέα... Σαουδική Αραβία. Γι’ αυτό και απευθυνόμενος στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών λέει ότι, όπως ο Κένεντι το 1961 έθεσε τις βάσεις για τη διαστημική έρευνα με το σύνθημα «Ο άνθρωπος στο φεγγάρι» και συνεπήρε όλους τους Αμερικανούς και ιδίως την ΠΑΙΔΕΙΑ, έτσι και ο τωρινός πρόεδρος πρέπει να θέσει σαν όραμα την ανακάλυψη εναλλακτικών μορφών ενέργειας και την απεξάρτησή μας από το πετρέλαιο.
«Σήμερα ο κόσμος είναι ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και πρέπει ο καθένας να είναι αρκετά έξυπνος, για να μπορεί να παίζει στο παιχνίδι. Εάν δεν είσαι καλός, θα είσαι στην κερκίδα και θα παρακολουθείς το παιχνίδι».
Δεν υπάρχουν πλέον σύνορα, ιδίως στην οικονομία. Τεράστιες βιομηχανικές επιχειρήσεις (HP-DELL κ.τ.λ.) κατασκευάζουν τα προϊόντα τους παντού και πουλάνε παντού. Μόνο τα κεντρικά γραφεία είναι στις ΗΠΑ. Είναι αυτές αμερικανικές επιχειρήσεις; Αλλά το κυριότερο: Τους τελευταίους δύο αιώνες η διαμάχη ήταν μεταξύ του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ και της ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ. Σήμερα είναι μεταξύ ΠΕΛΑΤΩΝ και ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, με το Κεφάλαιο ενδιάμεσα. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Ο καταναλωτής απαιτεί: «Πολλά, με λίγα χρήματα». Οι εταιρείες λένε στον εργαζόμενο; «Αν δεν δώσουμε στον πελάτη - πολλά, με λίγα χρήματα - τότε θα έχουμε πρόβλημα. Εγώ, το Κεφάλαιο, δεν μπορώ να σου εγγυηθώ την εργασία σου. Μόνο ο ευχαριστημένος πελάτης θα στην εγγυηθεί». Αυτή η άποψη είναι και η πεμπτουσία στην αρχή νέων αντιλήψεων για τις εργατικές σχέσεις.
Ο Friedman ανησυχεί για την Αμερική και πιστεύει ότι πολλοί δεν έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, το οποίο δεν θεωρεί ακόμη σοβαρό. Γι’ αυτό και δεν μιλά για κρίση, αλλά για αρχή κρίσης. (Αν ο Friedman ανησυχεί για την Αμερική, τι άραγε πρέπει να σκεφτούμε εμείς στην Ελλάδα και στην Ευρώπη;).
Χαμογέλασα, όταν για να δείξει την αρχή κρίσης ή αλλιώς την ήσυχη κρίση, χρησιμοποίησε για παράδειγμα το basket. «Η αμερικανική ομάδα στην Ολυμπιάδα του 2004, έχασε από την Λιθουανία, το Π. Ρίκο και την Αργεντινή. Ο κυριότερος λόγος της πτώσης είναι η μείωση των ικανοτήτων των νέων αθλητών, που προτιμούν μόνο να... «καρφώνουν» ή να κάνουν σουτ τριών (3) πόντων και όχι πώς να κάνουν μια καλή πάσα ή ένα καλό σουτ ή μία σωστή κίνηση χωρίς την μπάλα. Επίσης, η συμπεριφορά των προπονητών έχει αλλάξει, με απαράδεκτο... χάιδεμα των βεντετών».
Έτσι η Αμερική βρίσκεται σε κρίση. Όχι μόνο στο basket, αλλά και γενικότερα και κυρίως στην Παιδεία. Η εποχή των computer, άφησε σε πολλούς νέους την πεποίθηση ότι μ’ ένα Bachelor στο computer και ένα Μ.Β.Α. θα μπορούσαν να γίνουν πάμπλουτοι μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και με λίγο κόπο. Κάποιοι το κατάφεραν. Μετά όμως ο κόσμος άλλαξε. Οι νέοι Αμερικανοί δεν προτιμούν να σπουδάσουν Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Μηχανικοί, γιατί η αποφοίτηση από τέτοιες σχολές απαιτεί εξαντλητική εργασία, ιδίως τα Μεταπτυχιακά τμήματα. Έτσι, σήμερα το 60% των παιδιών που σπουδάζουν Φυσική και το 65%, που σπουδάζουν Μαθηματικά είναι παιδιά μεταναστών. Στα Μεταπτυχιακά τμήματα το ίδιο. Η πλειονότητα είναι ξένοι φοιτητές (Ιάπωνες, Ινδοί, Έλληνες κ.ά.).
Όπως έγραψα στην αρχή, δεν είναι δυνατόν να γραφούν όλα όσα γράφει ο Friedman στο βιβλίο του. Προσπάθησα να γράψω εκείνα που μπορεί και ο Έλληνας ν’ αντιληφθεί και να προβληματιστεί. Θα τελειώσω με μια χαριτωμένη ατάκα του Friedman.
«Οι γονείς μου έλεγαν»: «Τομ, τελείωσε το φαγητό σου, γιατί παιδιά στην Κίνα και στην Ινδία είναι πεινασμένα».
Εγώ λέω σε όλα τα παιδιά της Αμερικής: «Κορίτσια και αγόρια τελειώστε τη σχολική σας εργασία στο σπίτι (Homework), γιατί άνθρωποι στην Κίνα και στην Ινδία είναι πεινασμένοι για τις δουλειές σας».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Με όσα έγραψα, δεν προσπάθησα να συγκρίνω τα δύο αυτά κράτη (Κίνα-Ινδία) με την Ελλάδα. Απλά προσπάθησα να θίξω νέες συνθήκες και νέες νοοτροπίες, που θα πρέπει να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε σαν Ελλάδα αν θα είμαστε, στο μέλλον, παίκτες ή θεατές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου