Παρασκευή 27 Απριλίου 2007

Ψηφιακό χάσμα στην ΕΕ







Ψηφιακό χάσμα στην ΕΕ





Σημαντικές διαφορές παρατηρούνται στη χρήση σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, υπολογιστών, του Ιντερνετ και στην πρόσβαση σε τηλεοπτικές υπηρεσίες μεταξύ των κρατών-μελών, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα ειδικής έκδοσης της κοινοτικής δημοσκόπησης Ευρωβαρόμετρο που δόθηκε στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες.



Ειδικότερα, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 66% των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχουν πρόσβαση στη σταθερή και την κινητή τηλεφωνία (58% στους "27"), το 16% έχουν πρόσβαση μόνο στη σταθερή τηλεφωνία (15% στους "27"), το 17% μόνο στην κινητή τηλεφωνία (22% στους "27"), ενώ το 1% δηλώνει ότι δεν έχει πρόσβαση ούτε στη σταθερή αλλά ούτε και στην κινητή τηλεφωνία (4% στους "27").



Ακόμη, το 36% των νοικοκυριών στην Ελλάδα δηλώνουν ότι διαθέτουν "τουλάχιστον έναν υπολογιστή". Προηγούνται οι Δανοί και οι Ολλανδοί με 83%, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά σημειώνονται στη Ρουμανία με 29% και τη Βουλγαρία με 20%. Στους "27" είναι 54%.



Οι Ελληνες και οι Ιρλανδοί (9%) είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που χρησιμοποιούν λιγότερο τους υπολογιστές και το Ιντερνετ για τηλεφωνικές κλήσεις. Προηγούνται οι Λιθουανοί και οι Βούλγαροι (59%), ενώ στους "27" το 17% των πολιτών χρησιμοποιούν τους υπολογιστές και το Ιντερνετ για τηλεφωνικές κλήσεις.



Παράλληλα, σύμφωνα με την κοινοτική δημοσκόπηση, το 25% των νοικοκυριών στην Ελλάδα δηλώνουν ότι διαθέτουν υπολογιστή γραφείου αλλά όχι φορητό υπολογιστή (36% στους "27"), το 5% ότι διαθέτουν φορητό υπολογιστή αλλά όχι υπολογιστή γραφείου (6% στους "27"), το 6% ότι διαθέτουν υπολογιστή γραφείου και φορητό υπολογιστή (13% στους "27") και το 64% ότι δεν διαθέτουν κανένα υπολογιστή (46% στους "27").



Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Ευρωβαρόμετρου, το 19% των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχουν πρόσβαση στο Ιντερνετ. Προηγούνται οι Ολλανδοί με 80% και οι Δανοί με 77%, ενώ στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται οι Βούλγαροι με 14% και οι Ρουμάνοι με 12%. Στους "27" είναι 42%.



Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το Ιντερνετ, ευρυζωνική πρόσβαση διαθέτει το 6% των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην Ολλανδία με 65% και στη Δανία με 60%.



Εξάλλου, το 99% των νοικοκυριών στην Ελλάδα βλέπουν τηλεόραση μέσα από ελεύθερη λήψη-κεραίες (45% στους "27"), το 3% έχουν δορυφορική σύνδεση (21% στους "27") και το 1% επίγεια ψηφιακή σύνδεση (7% στους "27").



Τέλος, οι Ελληνες είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που γνωρίζουν λιγότερο την ύπαρξη του αριθμού κλήσης 112 για έκτακτες ανάγκες. Περισσότερο ενημερωμένοι είναι οι Λουξεμβούργιοι με 79% και οι Σλοβάκοι με 66%. Στους "27" είναι 40%.



«E» Online 15:44

Εφημερίδα "ΤΟ ΕΘΝΟΣ"





Powered by ScribeFire.

Δευτέρα 23 Απριλίου 2007

Οι πόλεις του μέλλοντός μας

Από ποια προγράμματα θα ενισχυθούν για τη διατηρήσιμη

ανάπτυξή τους

Οι πόλεις του μέλλοντός μας

Το υπουργείο Οικονομίας «θα ρίξει χρήμα» από το Δ´ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, καθώς έρχονται και εκλογές


ΔΙΟΝ. ΣΤΑΜΠΟΓΛΗΣ

Οσοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες, μισθωτοί, νέα άτομα και - γιατί όχι; - και συνταξιούχοι θέλουν να βελτιώσουν το εισόδημά τους, καλό είναι να γνωρίζουν ότι η κυβέρνηση καθόρισε τις πόλεις - αστικά κέντρα που θα αποτελέσουν τους 12 πόλους ανάπτυξης της χώρας τα επόμενα χρόνια. Σε αυτούς τους πόλους ανάπτυξης το υπουργείο Οικονομίας με τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «θα ρίξει χρήμα» από το Δ´ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με δεδομένο ότι οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν ήδη μια σημαντική δυναμική. Αλλωστε έρχονται και εκλογές. Οι πόλεις που έχουν επιλεγεί, εκτός από τα δύο μητροπολιτικά κέντρα Αθήνας - Αττικής και Θεσσαλονίκης, είναι οι: Πάτρα, Ηράκλειο - Χανιά, Λάρισα - Βόλος, Ιωάννινα, Καβάλα - Δράμα - Ξάνθη, Καλαμάτα, Κοζάνη - Πτολεμαΐδα, Αλεξανδρούπολη - Κομοτηνή, Ρόδος και Μυτιλήνη.

Η ανάπτυξη των πόλεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Δ´ ΚΠΣ τα επόμενα έτη έγινε με κριτήρια τη δυναμική αύξηση του πληθυσμού, τη θέση των περιοχών σε σχέση με τους υφιστάμενους και επιδιωκόμενους άξονες ανάπτυξης, τη διοικητική σημασία, τη διαθεσιμότητα υποδομών έρευνας και υγείας, τη δομή και δυναμική του παραγωγικού προτύπου και την ύπαρξη στοιχείων δικτυώσεων με γειτονικά αστικά κέντρα.

Το επόμενο διάστημα στόχος είναι να καθορισθούν επακριβώς οι δράσεις κατά κατηγορία για τις περιοχές αυτές, μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) το οποίο θα καταρτίσει το υπουργείο Οικονομίας το αργότερο ως τον Σεπτέμβριο του 2007 ώστε να αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1.1.2008. Οι δαπάνες του ΕΠΑ θα δεσμεύονται μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και θα χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους.

Τα προγράμματα που θα εφαρμοσθούν ανά πόλη μπορούν να διαχωριστούν σε εννέα θεματικές ενότητες. Δύο από αυτές (ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και η ψηφιακή σύγκλιση) αφορούν και τις 12 πόλεις, δηλαδή θα εφαρμοσθούν σε όλες, ενώ άλλη μία (η προστασία του περιβάλλοντος, η διαχείριση υδατικών πόρων και λυμάτων) αφορά τις περισσότερες πόλεις. Οι άλλες έξι θεματικές ενότητες προγραμμάτων αφορούν τις πόλεις κατά περίπτωση, δηλαδή κάθε μία πόλη ξεχωριστά. Ετσι, για παράδειγμα, η στήριξη και η ενίσχυση πόλεων για την προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας δεν μπορεί να εφαρμοσθεί παντού αλλά μόνο στις πόλεις που ήδη υπάρχει η «μαγιά», δηλαδή στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, στα Χανιά, στη Λάρισα και στον Βόλο που παρουσιάζουν μια δυναμική λόγω της συνεχιζόμενης ανάπτυξης της μεταποίησης.

Τα κριτήρια επιλογής των πόλων ανάπτυξης

Σύμφωνα με τα στοιχεία για κάθε πόλη-πόλο ανάπτυξης, αναφέρονται τα εξής:

* Η Θεσσαλονίκη επιλέχθηκε διότι εκτός των χαρακτηριστικών του πρώτου μητροπολιτικού κέντρου (Αθήνα - Αττική που επηρεάζει τη σύνολο της οικονομίας της χώρας) επιπροσθέτως υπάρχει και το κριτήριο της εδαφικής συνέχειας της ενδοχώρας με τις νέες χώρες-μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία και Ρουμανία), αλλά και τις άλλες γειτονικές (Αλβανία, πΓΔΜ) οι οποίες τα επόμενα έτη θα σημειώσουν πρόοδο.

* Η Πάτρα όχι μόνο είναι η τρίτη σε πληθυσμό πόλη της χώρας, αλλά και παρουσιάζει τάσεις αύξησης του πληθυσμού, το παραγωγικό πρότυπο αντιστοιχεί σε εκείνο των δύο προηγούμενων, η σημασία του πρωτογενή τομέα υποχωρεί και θα αποκτά σταδιακά δικτυώσεις με τις υπόλοιπες πόλεις της Πελοποννήσου.

* Λάρισα και Βόλος τείνουν να ενωθούν αφού βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους και παρουσιάζουν αυξανόμενα στοιχεία δικτύωσης και συμπληρωματικές υποδομές (λιμάνι, αεροδρόμιο, σιδηροδρομικό δίκτυο). Το παραγωγικό πρότυπο παρουσιάζει τάσεις εκσυγχρονισμού και η περιοχή θα αποτελέσει πόλο ανάπτυξης ασκώντας ακτινωτά επιρροή προς τη Δυτική Μακεδονία και την Ηπειρο, τη Δυτική Ελλάδα και τη Στερεά Ελλάδα και αναμένεται να λειτουργήσει εξισορροπητικά προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

* Τα Ιωάννινα χαρακτηρίζονται «πόλη με διεθνή ακτινοβολία». Η πόλη κατατάσσεται στις μεσαίου μεγέθους που ενσωματώνουν στις αστικές τους λειτουργίες το σύνολο των δήμων με αποτέλεσμα να παρουσιάσει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης απ' ό,τι σήμερα. Το γεγονός ότι θα τη «συναντήσουν» η Εγνατία οδός και η Ιονία οδός συμβάλλει ουσιωδώς στο σκεπτικό ότι θα αποτελέσει έναν από τους πόλους ανάπτυξης.

* Η Καβάλα, η Ξάνθη και η Δράμα αναπτύσσουν σημαντικές τάσεις δικτύωσης μεταξύ τους. Ο πληθυσμός τους αυξάνεται με ρυθμό ανώτερο του μέσου όρου της χώρας.

* Η Καλαμάτα αποτελεί «ένα δυναμικό κέντρο στη Νοτιοδυτική Πελοπόννησο» και πληθυσμιακά αναπτύσσεται με ρυθμό πάνω από τον μέσο όρο της χώρας. Με την ολοκλήρωση του οδικού δικτύου (Αθήνα - Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα) η πόλη αυτή «θα μπορεί να ενταχθεί στον εξωτερικό δακτύλιο του ημερησίου συστήματος της Αθήνας - Αττικής».

* Η Αλεξανδρούπολη και η Κομοτηνή αντιμετωπίζονται ως αναπτυξιακός πόλος εξαιτίας της συνοριακής τους θέσης. Και οι δύο πόλεις παρουσιάζουν σημαντική πληθυσμιακή αύξηση και το παραγωγικό τους πρότυπο κινείται στη μεταποίηση και στις υπηρεσίες «περί τον μέσο όρο της χώρας». Ιδιαίτερα για την Αλεξανδρούπολη αναφέρεται ότι εξελίσσεται σε ενεργειακό κόμβο διεθνούς σημασίας (αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης).

* Ηράκλειο - Χανιά: Τα δύο αστικά κέντρα, αν και βρίσκονται σε σχετικά σημαντική απόσταση μεταξύ τους, θεωρούνται ένας αναπτυξιακός πόλος εξαιτίας του νησιωτικού χαρακτήρα της Κρήτης. Παρουσιάζουν πληθυσμιακή αύξηση, ενώ ειδικά στη πόλη των Χανίων σημειώνεται αύξηση της σημασίας του πρωτογενή και του δευτερογενή τομέα.

* Η Ρόδος, πρωτεύουσα του Νομού Δωδεκανήσου, από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς της χώρας και με πληθυσμό που αυξάνεται σε ποσοστά άνω του μέσου όρου, παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά αστικού κέντρου με έντονα φαινόμενα επέκτασης με δυναμική προς το βόρειο και το ανατολικό τμήμα του νησιού.

Τέλος η Μυτιλήνη κατατάσσεται στην κατηγορία των αναδυόμενων πόλων ανάπτυξης λόγω του γεγονότος ότι παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά των αστικών κέντρων, αλλά και λόγω της συνοριακής της θέσης. Η Μυτιλήνη στηρίζεται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και μπορεί να ενταχθεί στο πολυλειτουργικό πρότυπο ανάπτυξης και να παίξει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη των γειτονικών νησιών (Χίος, Λήμνος κτλ.).



Το ΒΗΜΑ, 22/04/2007 , Σελ.: D06
Κωδικός άρθρου: B15044D061
ID: 285427

Καθυστερούν οι τοπικοί φορείς στην εφαρμογή σχεδίων εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων


Καθυστερούν οι τοπικοί φορείς στην εφαρμογή σχεδίων εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων
Χρήματα από τη Μαγνησία για την ανακύκλωση συσκευασιών επενδύονται σε προγράμματα ανάκτησης υλικών άλλων Νομών





Τρίκαλα, Καρδίτσα και άλλοι Δήμοι της περιοχής κατάφεραν ήδη να περιορίσουν κατά 30% - 35% τον όγκο των σκουπιδιών
Στο δρόμο που χάραξαν από το 2005 Τρίκαλα και Καρδίτσα στην ανακύκλωση υλικών, σκοπεύει να βρεθεί και η Μαγνησία αν και οι μέχρι σήμερα προσπάθειες, κυρίως από το Δήμο Βόλου, έχουν πέσει στο κενό.
Τρίκαλα, Καρδίτσα και άλλοι πέντε μεγάλοι Δήμοι της Δυτικής Θεσσαλίας κατάφεραν το 2006 να ανακτήσουν 4.700 τόνους ανακυκλώσιμων υλικών από αστικά απορρίμματα, περιορίζοντας κατά 30%- 35% τον όγκο των σκουπιδιών που καταλήγουν σε χωματερές σε μια χώρα που παρουσιάζει τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης του όγκου των σκουπιδιών στην Ευρώπη. Το 1997 αναλογούσαν 900 γραμμάρια ανά κάτοικο και σε μια οκταετία η ποσότητα σχεδόν διπλασιάστηκε και έφτασε πέρυσι τα 1.500 γραμμάρια.
Αν και η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας είναι υποχρεωτική για τους ΟΤΑ (σύμφωνα με το ν.2939/2001), σε πολλούς Δήμους, μεταξύ των οποίων και στη Μαγνησία, διατηρείται η τριτοκοσμική αντιμετώπιση του προβλήματος και η ανακύκλωση βρίσκεται σταθερά στο περιθώριο της καθημερινότητας των πολιτών.
Και να φανταστεί κανείς, ότι ο καταναλωτής, με βάση τον κανόνα «ο ρυπαίνων πληρώνει», με την αγορά συσκευασμένου προϊόντος (λ.χ. ενός συσκευασμένου χυμού), πληρώνει συνήθως μέσω της τελικής τιμής του προϊόντος ποσό που επιστρέφει στην εταιρία παραγωγής και αποδίδεται στη συνέχεια στο σύστημα για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων ανακύκλωσης.
Μια ακόμη προσπάθεια ανάπτυξης συστήματος ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών από αστικά απορρίμματα, δρομολογείται στη Μαγνησία και ειδικότερα στο Δήμο Βόλου με βάση τα όσα προβλέπει η νομοθεσία για τη διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων.
Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες έπεσαν στο κενό για δύο απλούς αλλά σημαντικούς λόγους. Η ανακύκλωση τορπιλίστηκε από το πρώτο στάδιο, τη διαλογή στην πηγή. Ελάχιστοι οι κάδοι ανακύκλωσης και η αποκομιδή με αργούς ρυθμούς με συνέπεια οι μπλε κάδοι να ξεχειλίζουν από χαρτιά ή και διάφορα άλλα απορρίμματα που δεν χωρούσαν σε παρακείμενους πράσινους κάδους.
Έτσι οι πολίτες αναγκάζονταν να πηγαίνουν βόλτα τα ανακυκλώσιμα υλικά και τελικά πολλά από αυτά να καταλήγουν σε πράσινους κάδους.
Ο δεύτερος λόγος ήταν η αδυναμία εταιριών περισυλλογής και διαχείρισης να συλλέγουν τα υλικά και να τα προωθούν προγραμματισμένα σε εργοστάσια ανακύκλωσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρωτοβουλία του Δήμου Βόλου πριν περίπου μια δεκαετία με την προσπάθεια συλλογής γυάλινων φιαλών.
Τόνοι από μπουκάλια συγκεντρώθηκαν στο χώρο των παλιών σφαγείων στον Ξηριά αλλά τελικά κατέληξαν στη χωματερή ακυρώνοντας την ανταπόκριση των πολιτών στην ανακύκλωση και επιβαρύνοντας το Δήμο με διπλά έξοδα αποκομιδής των υλικών.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο που βασίζεται κυρίως στο ν.2939/2001 και προβλέπει, μεταξύ άλλων ότι «η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας είναι υποχρεωτική για τους ΟΤΑ», φαίνεται πως έχει κινητοποιήσει πολλούς Δήμους.
Η ανακύκλωση επιβάλλεται τόσο από την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, όσο και από τη μείωση των ποσοτήτων των στερεών αποβλήτων που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ, γεγονός που οδηγεί στη μείωση των λειτουργικών εξόδων της υπηρεσίας καθαριότητας του δήμου.
Ο Ν. 2939/01 με τη θέσπιση της υποχρέωσης στους διαχειριστές συσκευασίας να μεριμνήσουν για τα απόβλητα συσκευασίας των προϊόντων τους και η έγκριση λειτουργίας του Συστήματος Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών
(ΣΣΕΔ) αποτελούν πραγματική καινοτομία στη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας.
Τώρα οι ΟΤΑ μπορούν να έχουν τη συνεργασία και τη στήριξη που απαιτείται ώστε να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά προγράμματα ανακύκλωσης που συγχρόνως θα είναι και οικονομικά εφικτά.
Οι τρόποι συνεργασίας μεταξύ των ΟΤΑ και του Συλλογικού Συστήματος έχουν αποτυπωθεί σαφώς σε τρία εναλλακτικά μοντέλα που έχουν εγκριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ και αποτελούν τμήμα της έγκρισης λειτουργίας του Συλλογικού Συστήματος. Σύμφωνα με το νόμο 2939/01, προβλέπεται η κατάρτιση εξαετών συμβάσεων συνεργασίας μεταξύ της ΕΕΑΑ και τον ΟΤΑ, οι οποίες σκοπό έχουν να χρηματοδοτηθεί το επιπλέον κόστος που προκύπτει από την αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Α΄ τρόπος συνεργασίας (Τα έργα εκκινούν από το μηδέν σε συνεργασία Δήμων και Συστήματος – Οι Δήμοι αναλαμβάνουν τη συλλογή).
Β΄ τρόπος συνεργασίας (Οι επενδύσεις των έργων γίνονται από τους Δήμους – το Σύστημα αναλαμβάνει τη λειτουργία των έργων)
Γ΄ τρόπος συνεργασίας (Οι Δήμοι υλοποιούν τα προγράμματα αξιοποίησης των αποβλήτων συσκευασίας)
Ήδη, από το 2005, οι Δήμοι Τρικάλων και Καρδίτσας προχώρησαν στη σύσταση της εταιρίας ΠΑΔΥΘ (Περιβαλλοντική Αναπτυξιακή Δυτικής Θεσσαλίας ΑΕ) η οποία συνεργάζεται με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ). Στο εταιρικό σχήμα της ΠΑΔΥΘ εντάχθηκαν και οι Δήμοι Φαρκαδόνας, Παλαμά, Σοφάδων, Μουζακίου και Πύλης και ήδη από την ΕΕΑΑ έχουν τοποθετηθεί στις περιοχές αυτές 1.800 μπλε κάδοι συλλογής. Οι συσκευασίες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι τα αλουμινένια κουτάκια (από μπίρα, αναψυκτικά), τα γυάλινα μπουκάλια, τα πλαστικά μπουκάλια (από νερό, αναψυκτικά, απορρυπαντικά, τρόφιμα), οι σιδερένιες κονσέρβες (από γάλα ή τρόφιμα), τα χαρτοκιβώτια και οι χάρτινες συσκευασίες υγρών προϊόντων (από χυμούς και γάλατα) και, τέλος, το έντυπο χαρτί από εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία.
Σύμφωνα με τον Διευθυντή της ΠΑΔΥΘ κ. Ορ. Πλιάσα, το σύστημα λειτουργεί ικανοποιητικά με τους Δήμους να συμμετέχουν στο πρόγραμμα παρέχοντας έκταση για την κατασκευή του Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) και προσωπικό και την ΕΕΑΑ να αναλαμβάνει την κατασκευή του Κέντρου, την προμήθεια εξοπλισμού (απορριμματοφόρα, κάδοι) και την ενημέρωση του κοινού.
Το 2006, ουσιαστικά πρώτο χρόνο λειτουργίας του νέου συστήματος, συγκεντρώθηκαν στο Κέντρο Διαλογής Καρδίτσας - Τρικάλων 4.700 τόνοι μειώνοντας κατά 30% - 35% τον όγκο των απορριμμάτων που καταλήγουν σε χωματερές.

Τριπλασιασμός των ποσοτήτων που ανακυκλώθηκαν
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΕΑΑ που παρουσιάστηκε τον προηγούμενο μήνα, ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός από προγράμματα ανακύκλωσης που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα, ως την 31/12/2006 ανέρχονταν σε περίπου 4,3 εκατ. κατοίκους. Οι Δήμοι που συνεργάζονται με το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης που οργανώνει η ΕΕΑΑ, ανήλθαν σε 337 και οι συμβεβλημένες υπόχρεες επιχειρήσεις σε 1.078, οι οποίες εκτιμάται ότι εκπροσωπούν το μεγαλύτερο μέρος των συσκευασιών που διατίθενται ετησίως στην εγχώρια αγορά.
Οι συνολικές επενδύσεις για την ανάπτυξη νέων έργων και την επέκταση των υφιστάμενων, υπερέβησαν τα 9 εκατ. ευρώ, ενώ οι δαπάνες για τη λειτουργία των έργων ήταν υψηλότερες από 17 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, οι ποσότητες των αποβλήτων συσκευασίας που αξιοποιήθηκαν το 2006 υπερτριπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2005 και ανήλθαν σε 266.623 τόνους.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδιασμού και της λειτουργίας των προγραμμάτων ανακύκλωσης, το δίκτυο των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) ενισχύθηκε το 2006, με αποτέλεσμα στο τέλος του έτους να λειτουργούν ανά τη χώρα 12 ΚΔΑΥ, στις περιοχές Αμαρουσίου, Πάτρας, Ζακύνθου, Πιερίας, Χανιών, Καρδίτσας, Λαμίας, Καλαμάτας, Ταγαράδων (Θεσ/νίκης) Κέρκυρας, Ηρακλείου (Κρήτης), Θέρμης (Θεσ/νίκης) και Ασπροπύργου (Αττικής).
Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι τα προγράμματα ανακύκλωσης που λειτουργεί η ΕΕΑΑ, σε πανελλαδική κλίμακα, έχουν ενισχύσει σημαντικά την τοπική απασχόληση καθώς, μέχρι σήμερα ο αριθμός των εργαζομένων ξεπερνά τα 500 άτομα.
Βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού και εφόσον η συνεργασία της ΕΕΑΑ με τους δήμους συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς, κατά το 2007 εκτιμάται ότι η αύξηση, τόσο στον εξυπηρετούμενο πληθυσμό, όσο και στις ποσότητες των υλικών συσκευασίας που θα αξιοποιηθούν, θα αγγίξει το 30%.
Η λίστα των μελών της ΕΕΑΑ αριθμεί περισσότερους από 1.100 υπόχρεους διαχειριστές συσκευασίας που λειτουργούν και δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.
Οι ποσότητες υλικών συσκευασίας που είχαν δηλωθεί τον προηγούμενο μήνα αντιπροσωπεύουν 469.428 τόνους υλικών συσκευασίας, που αντιστοιχούν σε 10,6 δισεκατομμύρια συσκευασίες κατανάλωσης και επιμερίζονται ανά υλικό ως εξής:
- Χαρτί και χαρτόνι 158.125 τόνοι
- Χάρτινη συσκευασία υγρών 18.338 τόνοι
- Πλαστικά 112.257 τόνοι
- Αλουμίνιο 21.608, Σίδηρος 35.038, Γυαλί 107.901, Ξύλο 14.096 κ.α.

Η περίπτωση της Μαγνησίας
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της Περιφέρειας Θεσσαλίας, σε επίπεδο περιφέρειας θα λειτουργούν στο μέλλον 3 διαχειριστικές ενότητες απορριμμάτων (Τρίκαλα-Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία). Για την προώθηση του σχεδιασμού, οργανώνεται αύριο από τη Διαχειριστική Αρχή στην Περιφέρεια, σύσκεψη για τη Μαγνησία καθώς το θέμα θα απασχολήσει και το Περιφερειακό Συμβούλιο στις αρχές Μαΐου.
Το βασικότερο θέμα είναι η προοπτική μετεξέλιξης του Συνδέσμου Απορριμμάτων Βόλου - Ν. Ιωνίας σε φορέα διαχείρισης όλων των απορριμμάτων της Μαγνησίας και όπως εξηγεί ο Πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Γ. Κουρτίνας, έχουν ωριμάσει οι σκέψεις για μια τέτοια προοπτική. «Στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, εντάσσεται και το θέμα της ανακύκλωσης», εξηγεί ο ίδιος επισημαίνοντας πως δεν αποκλείεται και συνεργασία με τη Λάρισα στο θέμα της διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων.

Εισφορές χωρίς αντίκρισμα
Εκατοντάδες εταιρίες (διαχειριστές συσκευασιών) από όλη τη χώρα και φυσικά και τη Μαγνησία, υποχρεούνται, εφόσον δεν προβαίνουν στην οργάνωση συστήματος ατομικής εναλλακτικής διαχείρισης με εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας (λ.χ. όπως συμβαίνει με την εταιρεία «ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ» που χρησιμοποιεί αυτόματα μηχανήματα στα οποία ο καταναλωτής επιστρέφει τις μεταλλικές, πλαστικές, γυάλινες και χάρτινες συσκευασίες και παίρνει ένα εγγυοδοτικό αντίτιμο ή προσφέρει το εγγυοδοτικό αντίτιμο υπέρ του συλλόγου Το χαμόγελο του παιδιού), να συμμετέχουν υποχρεωτικά σε συστήματα συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης καταβάλλοντας χρηματική εισφορά. Το ύψος της εισφοράς, σε ετήσια βάση, είναι πάντοτε ανάλογο με τις συσκευασίες που διαθέτει το κάθε μέλος του Συστήματος στην ελληνική αγορά και συγκεκριμένα σχετίζεται με την ποσότητα (τα τεμάχια), το υλικό και το βάρος αυτών.
Για παράδειγμα η εισφορά για χάρτινη συσκευασία γάλακτος, προσδιορίζεται ως εξής: Χάρτινες συσκευασίες, µε πλαστικό πώμα και περιεχόμενο ένα λίτρο γάλα καθεµία, οµαδοποιούνται και μεταφέρονται στα σηµεία πώλησης µε πλαστικά τελάρα. Η εταιρεία Α διαθέτει 1.000 χάρτινες συσκευασίες στην ελληνική αγορά.
Συσκευασία κατανάλωσης είναι η χάρτινη συσκευασία γάλατος µε το πλαστικό πώµα της. Η συσκευασία έχει βάρος 26 και το πώµα 2 γραµµάρια αντίστοιχα. Χρεώνεται εισφορά βάσει βάρους και στα δύο υλικά και µία σταθερή εισφορά. Σύνολο χρηµατικής εισφοράς: 2,02 ευρώ.
Πλαστική φιάλη αναψυκτικού: Έξι πλαστικές φιάλες, που η καθεµία περιέχει 1,5 λίτρο αναψυκτικό και φέρει πλαστικό πώµα και ετικέτα, είναι οµαδοποιηµένες σε «εξάδες» και συσκευασµένες µε πλαστικό περιτύλιγµα. Ογδόντα τέσσερις τέτοιες «εξάδες» φέρονται από παλέτα σχηµατίζοντας 7 επίπεδα, τα οποία διαχωρίζονται µε πέντε χαρτόδισκους. Κάθε τέτοια παλέτα περιβάλλεται από πλαστικό φιλµ. Η εταιρεία Α διαθέτει 1.000 παλέτες στην ελληνική αγορά, δηλαδή 504.000 φιάλες µε αναψυκτικό. Η χρηματική εισφορά είναι 2.141,82 ευρώ.
Τα έσοδα που εισπράττει και διαχειρίζεται το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης (από τις 1.100 περίπου εταιρίες) και ελέγχονται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, το Υπ. Ανάπτυξης και το Υπ. Οικονομικών, δεν επιστρέφουν όμως με τη μορφή υλοποίησης προγραμμάτων ανακύκλωσης και με ανταποδοτικό τρόπο.
Για παράδειγμα στη Μαγνησία, μεγάλη εταιρία παραγωγής και διάθεσης τοπικών προϊόντων, δίχως να επιβαρύνει την τελική τιμή προϊόντος, καταβάλλει στο σύστημα την χρηματική εισφορά που της αναλογεί για τη «ρύπανση» που προκαλείται από τις συσκευασίες της. Πληρώνει η εταιρία δηλαδή χρήματα για ανακύκλωση κι όχι μόνο δεν γίνεται ανακύκλωση αλλά οι συσκευασίες της καταλήγουν στους κάδους απορριμμάτων, επιβαρύνοντας το κόστος αποκομιδής που ο Δήμος υπολογίζει με την επιφάνεια της κατοικίας και όχι με την παραγωγή απορριμμάτων.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Θ», εταιρίες της Μαγνησίας έχουν ζητήσει με έγγραφά τους από τα συναρμόδια Υπουργεία τη ρύθμιση του θέματος ώστε να μην καταβάλλουν εισφορές χωρίς αντίκρισμα για το περιβάλλον.

Στοιχεία για την ανακύκλωση
Κάθε χρόνο στην Ε.Ε. παράγονται 1,3 δισ. τόνοι στερεά απόβλητα. Το μεγαλύτερο μέρος τους καταλήγει σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων - ΧΥΤΑ (67%) ή καίγεται σε αποτεφρωτές.
Η Ελλάδα μπορεί να υπολείπεται άλλων χωρών σε «παραγωγή» σκουπιδιών, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, αλλά παρουσιάζει έντονα αυξητικές τάσεις: σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, έχει ξεπεράσει ήδη τα 450 κιλά ανά κάτοικο τον χρόνο, όταν πριν από μια δεκαετία βρισκόταν μόλις στα 306 κιλά. Εκτιμάται ότι στους οργανωμένους χώρους καταλήγουν 4,5 έως 5,2 εκατ. τόνοι σκουπιδιών τον χρόνο, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι ποσότητες που πάνε σε παράνομες χωματερές.
Το ετήσιο κόστος συγκέντρωσης των σκουπιδιών στη χώρα μας ξεπερνά το ένα δισ. ευρώ, ενώ η αξία των υλικών που πετάγονται ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με διάφορους τρόπους υπολογίζεται σε 30 εκατ. ευρώ. Η συγκέντρωσή τους, εκτός από έσοδα και νέες θέσεις εργασίας, θα εξασφάλιζε σχεδόν διπλάσιο χρόνο ζωής στους δυσεύρετους χώρους για την ταφή των απορριμμάτων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σε διεθνές επίπεδο, η ανακύκλωση βρίσκεται στην τρίτη θέση από άποψης τζίρου, μαζί με τη φαρμακοβιομηχανία, πίσω από τα όπλα και τα πετρέλαια.
Η Δανία είναι πρωτοπόρος στον τομέα της ανακύκλωσης. Ανακυκλώνεται περίπου το 30% των απορριμμάτων που παράγουν οι κάτοικοι, ενώ το 60% αποτεφρώνεται. Μόλις το 6% καταλήγει στους ΧΥΤΑ.
Το 99% των συσκευασιών μπίρας και αναψυκτικών επαναχρησιμοποιείται. Κάθε τέσσερα χρόνια οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να καταρτίζουν νέα σχέδια δράσης.
Εξίσου καλή είναι η κατάσταση στη Σουηδία, όπου εφαρμόζεται ευρύτατα η μέθοδος της κοσμποστοποίησης, ενώ φορολογούνται υψηλά όσοι χρησιμοποιούν τους ΧΥΤΑ.
Από το 2002 οι ΧΥΤΑ της Γαλλίας δέχονται μόνο υλικά που δεν μπορούν πλέον να επεξεργαστούν περισσότερο. Ωστόσο παραμένουν ο βασικότερος τόπος εναπόθεσης των απορριμμάτων. Η καύση επίσης είναι πολύ διαδεδομένη και την πραγματοποιούν 103 ειδικές μονάδες. Εδώ και πολλά χρόνια στην Ολλανδία όλα τα σκουπίδια διαχωρίζονται διεξοδικά. Οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να συλλέγουν ξεχωριστά τα οικιακά οργανικά απόβλητα, τις συσκευασίες, τα χαρτιά και τα γυαλιά. Με αυτόν τον τρόπο πάνω από το 80% των απορριμμάτων επαναχρησιμοποιείται.
Μόλις 281 χιλιάδες τόνοι ετησίως καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, την ώρα που οι χωματερές στη χώρα μας δέχονται 4,5 εκατ. τόνους.
Πολλοί θεωρούν ότι η πιο «πράσινη» χώρα του κόσμου είναι η Γερμανία. Σε δρόμους, επιχειρήσεις και κατοικίες υπάρχουν τουλάχιστον πέντε διαφορετικών τύπων κάδοι. Οι Γερμανοί ξεδιαλέγουν τα σκουπίδια τους σε ποσοστό 90%. Οι παραβάτες αντιμετωπίζουν υψηλά πρόστιμα. Η ανάκτηση των συσκευασιών ξεπερνάει το 50%.
Σε σαφώς χαμηλότερο επίπεδο είναι τα πράγματα στην Ισπανία, όπου οι χωματερές εξακολουθούν να κυριαρχούν. Εντούτοις προσπάθειες γίνονται και ήδη πάνω από 15 εργοστάσια κομποστοποίησης (ανάκτησης οργανικών αποβλήτων) βρίσκονται σε λειτουργία. Περίπου το 17% των απορριμμάτων αποτεφρώνεται.
Πριν από 11 χρόνια η Βρετανία επέβαλε ειδικό φόρο ανάλογα με τον όγκο των σκουπιδιών που πηγαίνουν στους ΧΥΤΑ, με σκοπό να στρέψει τους δήμους προς την ανακύκλωση.
Στην Ελλάδα, εκτός του προγράμματος διαχείρισης συσκευασιών, βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε εξέλιξη κι άλλα προγράμματα όπως:
- Μπαταρίες
Οι μπαταρίες (οικιακού τύπου και συσσωρευτές) μπορεί να αποτελούν μόλις ένα ελάχιστο ποσοστό στο συνολικό όγκο των σκουπιδιών, προκαλούν όμως έντονο περιβαλλοντικό πρόβλημα αφού, σύμφωνα με έρευνες, από αυτές προέρχεται το 20% των τοξικών ουσιών των απορριμμάτων.
Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται 75 εκατ. μπαταρίες οικιακής χρήσης ετησίως. Οι ειδικοί κάδοι για την περισυλλογή οικιακών μπαταριών αγγίζουν τους 17.000 (οι περισσότεροι σε σχολεία) και το 2006 συλλέχθηκε περίπου το 10% των μπαταριών που διακινήθηκαν (η κοινοτική οδηγία προβλέπει συλλογή του 30%). Η ανακύκλωσή τους γίνεται στο εξωτερικό.
- Ηλεκτρικά - ηλεκτρονικά απόβλητα
Μεγάλο κομμάτι της πίτας της ανακύκλωσης καταλαμβάνουν οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές (τηλεοράσεις, θερμοσίφωνες, ψυγεία, υπολογιστές) που κυμαίνονται μεταξύ 180.000-220.000 τόνων.
- Οχήματα
Η Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδας (ΕΔΟΕ) είναι το σύστημα που έφτιαξαν οι 33 επίσημοι αντιπρόσωποι αυτοκινήτων. Συνέβαλε στην ανακύκλωση 30.000 οχημάτων το 2006.
- Ελαστικά, λιπαντικά
Την ανακύκλωση μεταχειρισμένων ελαστικών έχει αναλάβει η ECOELASTICA. Καλύπτει 39 νομούς και τέσσερα νησιά. Σημεία συλλογής είναι βουλκανιζατέρ, συνεργεία και διαλυτήρια αυτοκινήτων. Το 2006 ανακυκλώθηκαν 40.000 τόνοι.
Αρκετά ικανοποιητική θεωρείται επίσης η πορεία των συστημάτων ανακύκλωσης λιπαντικών, συσσωρευτών και μπαταριών οχημάτων. Ανακυκλώνεται περίπου το 25% των χρησιμοποιημένων ποσοτήτων (πάνω από 100.000 τόνοι). Τα σημεία συλλογής των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων είναι 3.110 στην Αττική και 3.380 στην υπόλοιπη Ελλάδα, κυρίως σε συνεργεία αυτοκινήτων και βενζινάδικα.
- Μπάζα
Δεν έχει θεσμοθετηθεί ακόμη το σχετικό διάταγμα, αλλά ήδη υπάρχουν 10 προτάσεις για έναν τομέα που αφορά πάνω από 3,5 εκατ. τόνους το χρόνο και συνδέεται άμεσα με την προστασία του περιβάλλοντος.


Κυριακή 22 Απριλίου 2007

Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Κυριακή 15 Απριλίου 2007

Επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ

Επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ



Ελαχιστοποίησε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τις ανησυχίες για τον αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία που θα έχει η επιβράδυνση του αναπτυξιακού ρυθμού στις ΗΠΑ. Προέβη, παράλληλα, στην εκτίμηση ότι η συνεχιζόμενη εξασθένηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου θα βοηθήσει στη συρρίκνωση του δυσθεώρητου ελλείμματος του αμερικανικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, χωρίς να εισέλθει σε ύφεση η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη.

Επιδιώκοντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες ότι οι βραδείς ρυθμοί ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας - 3,3% το 2006 και 3,2% το 2005 και σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις της Fed μεταξύ 2,5% και 3% το 2007 - θα επηρεάσουν αρνητικά την παγκόσμια οικονομία, ειδικά τις οικονομίες χωρών με ισχυρούς εμπορικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, το ΔΝΤ σημειώνει τον τοπικό χαρακτήρα της αμερικανικής πτωτικής στροφής. Τη μεγαλύτερη συμβολή στην επιβράδυνση έχει η πτώση της κατασκευαστικής δραστηριότητας και η μείωση των πωλήσεων νέων κατοικιών και η σχέση αυτού του κλάδου με το εξωτερικό εμπόριο είναι μικρή, υπενθυμίζει ο διεθνής οργανισμός.

Κατά μέσον όρο, εκτιμά το ΔΝΤ, οι οικονομίες των στενών εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ θα υποστούν τις μεγαλύτερες συνέπειες μιας επιβράδυνσης ρυθμού ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας. Μια επιβράδυνση κατά 1% του αναπτυξιακού ρυθμού στις ΗΠΑ θα έχει ως αποτέλεσμα μείωση κατά 0,2% του ΑΕΠ στη Λατινική Αμερική και κατά 0,4% του ΑΕΠ στο Μεξικό και τον Καναδά.

Κυριακή 8 Απριλίου 2007

Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η Τουρκία, που παράλληλα ζητεί αποζημίωση για το F-16 στην Κάρπαθο

Η Τουρκία, που παράλληλα ζητεί αποζημίωση για το F-16 στην Κάρπαθο
Αμφισβητεί 150 νησίδες στο Αιγαίο



Συνεχίζει τις προκλήσεις της η Τουρκία στο Αιγαίο. Η Άγκυρα αμφισβητεί 150 ελληνικές νησίδες και βραχονησίδες ερμηνεύοντας κατά το δοκούν τη Συνθήκη της Λοζάννης, ενώ την ίδια ώρα υπέβαλε στο ΝΑΤΟ αίτημα πραγματογνωμοσύνης, επιδιώκοντας αποζημίωση για το επεισόδιο με τα F-16 στην Κάρπαθο που στοίχισε τη ζωή στο σμηναγό Κώστα Ηλιάκη.
Η αμφισβήτηση ελληνικών νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο προκύπτει και από μελέτη Τούρκων πανεπιστημιακών καθηγητών. Όπως αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», η Άγκυρα θέλει να αμφισβητήσει τις 150 βραχονησίδες, προκειμένου να αποκομίσει νέους οικονομικούς πόρους από την υφαλορκηπίδα, τις ζώνες αλιείας και οικονομικής εκμετάλλευσης, τον τουρισμό κ.λπ.
Η καινούργια αφορμή αμφισβήτησης ελληνικών νήσων, νησίδων και βραχονησίδων, κυρίως στην περιοχή των «γκρίζων ζωνών» ήταν η πρόσφατη απόφαση του Μόνιμου Δικαστηρίου Επιδιαιτησίας, που επικαλέστηκε το άρθρο 16 της Συνθήκης της Λοζάννης στην υπόθεση αμφισβήτησης νησίδων στην Ερυθρά Θάλασσα μεταξύ της Υεμένης και της Ερυθραίας.
Η Τουρκία απομόνωσε την παράγραφο της απόφασης του Δικαστηρίου, που ανέφερε ότι «το 1923 η Τουρκία παραιτήθηκε των τίτλων της από τα νησιά, τα οποία κατείχε μέχρι τότε» υπό την προϋπόθεση ότι το «μέλλον των νησιών αυτών θα καθοριστεί από τα ίδια τα μέρη».
Με αυτό το χονδρικό υπολογισμό, η Άγκυρα έχει ήδη καταθέσει στον ΟΗΕ από το2004, κατάλογο 100 νησιών και νησίδων στο Αιγαίο, ισχυριζόμενη ότι έχουν αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας «Ζαμάν» δύο καθηγητές Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, οι Σρτακ Χαμί Μπασερέν και Αλί Κουρουμανχμούτ, δημοσίευσαν μελέτη τους, στην οποία ανεβάζουν τον αριθμό των αμφισβητούμενων ελληνικών νησιών στα 150 (!!!), επικαλούμενοι αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους με βάση τη Συνθήκη της Λοζάννης.
Το δημοσίευμα επικαλούμενο και άλλους Τούρκους επιστήμονες, υποστηρίζει ότι η διευθέτηση του αμφισβητούμενου ιδιοκτησιακού καθεστώτος νήσων και νησίδων στο Αιγαίο είναι περίπου προϋπόθεση για την επίλυση του θέματος της υφαλοκρηπίδας, αλλά και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας.
Το επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι αν η Τουρκία κατορθώσει να αποκτήσει επιπλέον ποσοστό 5%-6% στο Αιγαίο, δηλαδή περιοχές που περιλαμβάνουν πρωτίστως τα αμφισβητούμενου ιδιοκτησιακού καθεστώτος νησιά και νησίδες, τότε «θα αποκτήσει νέους οικονομικούς πόρους».
Η εφημερίδα αναφέρει ενδεικτικώς τις ονομασίες ορισμένων ελληνικών νησίδων εγγύς των τουρκικών παραλίων (π.χ. Φαρμακονήσι, Ψέριμος, Ψαλίδα, Σοφράνα, Αστακοπούλα, Λέβιθα, Κίναρος, Λιβάδι, Φούρνοι κ.ά.) ως αμφισβητούμενοι ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Μια προσεκτική παρατήρηση των νήσων και νησίδων αυτών στο χάρτη του Αιγαίου αποκαλύπτει ότι έχουν επιλεγεί προσεκτικά μία προς μία. Πράγματι, οι συντεταγμένες τους μπορούν εύκολα να αλλάξουν άρδην όχι μόνο την έκταση των χωρικών υδάτων και το εύρος της υφαλοκρηπίδας, αλλά και των οικονομικών ζωνών των δύο χωρών.
Το δημοσίευμα εντέχνως υπενθυμίζει ότι εξακολουθούν οι γύροι των ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων για τα θέματα του Αιγαίου.

Προσφεύγει στο ΝΑΤΟ
Αίτημα πραγματογνωμοσύνης υπέβαλε στο ΝΑΤO η Τουρκία, επιδιώκοντας αποζημίωση για το επεισόδιο με τα F-16 πάνω από την Κάρπαθο, που στοίχισε τη ζωή στον σμηναγό Κώστα Ηλιάκη, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύει η εφημερίδα Τα Νέα Σαββατοκύριακο.
Η Άγκυρα, αφού κοινοποίησε στην Αθήνα πόρισμα που κάνει λόγο για ευθύνες της Ελλάδας στην πτώση των F-16, ζητά τώρα από τη Συμμαχία να αποφανθεί με πραγματογνωμοσύνη για το ποιος έχει την ευθύνη του επεισοδίου.
Στο αίτημά τους οι Τούρκοι σημειώνουν ότι ο δορυφόρος του AFSOUTH της Νεαπόλεως διαθέτει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία, από φωτογραφίες καρέ καρέ μέχρι σήματα, του όλου περιστατικού, που δείχνουν, σύμφωνα με την Άγκυρα, ότι το περιστατικό συνέβη στα διεθνή ύδατα με υπαιτιότητα της ελληνικής πλευράς.
Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα έχει απορρίψει κατηγορηματικά τους τουρκικούς ισχυρισμούς.
«Η ελληνική Πρεσβεία αντέκρουσε ως αβάσιμους τους τουρκικούς ισχυρισμούς και την απόπειρα μετακύλισης των ευθυνών στην ελληνική πλευρά για το τραγικό εκείνο γεγονός. Η ρηματική διακοίνωση απερρίφθη και ως αντιβαίνουσα στην αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας» είχε ανακοινώσει το υπουργείο Εξωτερικών, μετά την κοινοποίηση του τουρκικού πορίσματος.

Κυριακή 8 Απριλίου 2007

Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η επανάχρηση και αξιοποίηση των βιομηχανικών κτιρίων της πόλης από το Δήμο Βόλου

Η επανάχρηση και αξιοποίηση των βιομηχανικών κτιρίων της πόλης από το Δήμο Βόλου



Του Δημήτρη Δερβένη, Aντιδήμαρχου Βόλου

Ο Βόλος εξελίχτηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα σε ένα από τα δυναμικότερα βιομηχανικά κέντρα της ελληνικής περιφέρειας. Οι πρώτες βιομηχανικές επιχειρήσεις ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1880 με προσανατολισμό την εξυπηρέτηση της τοπικής αγοράς. Οι κυριότεροι κλάδοι που ευδοκιμούσαν στην πόλη ήταν οι μεταλλικές κατασκευές, η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και η υφαντουργία. Επίσης, στην πόλη λειτουργούσε μεγάλος αριθμός καπναποθηκών, αφού έως και το 1920 το λιμάνι της ήταν το πρώτο σε εξαγωγές καπνού στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη βιομηχανική απογραφή του 1930, την περίοδο εκείνη λειτουργούσαν στο Βόλο 984 βιομηχανικές επιχειρήσεις, με περίπου 6.000 εργαζόμενους.

Το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου σήμανε και το τέλος της πρώτης φάσης της βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης. Ώς τη δεκαετία του 1950 οι άλλοτε ακμάζουσες επιχειρήσεις κατέρρευσαν, μη μπορώντας να προσαρμοστούν επαρκώς στις νέες οικονομικές συνθήκες της μεταπολεμικής περιόδου. Η πρώτη φάση της βιομηχανικής ανάπτυξης, κληροδότησε στο σύγχρονο πολεοδομικό ιστό πολλές βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε κατάσταση εγκατάλειψης και συχνά απαξιωμένες από την αρχική τους λειτουργία

Η πολιτική προστασίας της βιομηχανικής κτιριακής κληρονομιάς με την ένταξη νέων χρήσεων σε υπάρχοντα κτήρια αναπτύχθηκε στην Ελλάδα αρκετά καθυστερημένα σε σχέση με τη διεθνή πρακτική.

Ο Δήμος Βόλου υπήρξε πρωτοπόρος στη χώρα μας σε αυτή την κατεύθυνση. Από τη δεκαετία του 1980, ήδη, οι Δημοτικές Αρχές διέκριναν τη σημασία αξιοποίησης του οικιστικού πλούτου που αποτελούσαν οι εγκαταλειμμένες μέσα στην πόλη παλιές βιομηχανίες. Η διατήρηση του κληρονομημένου μνημειακού πλούτου συμβάλλει ενεργά στην επίτευξη ευρύτερων στόχων, όπως η διεύρυνση της τοπικής παραγωγικής βάσης, η κοινωνική συνοχή, η πολεοδομική, περιβαλλοντική και αισθητική αναβάθμιση της πόλης.

Έτσι, με την υποστήριξη των αρμόδιων υπηρεσιών και φυσικά των πολιτών ξεκίνησε η πολιτική απόκτησης αυτών των βιομηχανικών μνημείων.

Ευτυχής σύμπτωση στο θέμα στάθηκε η δημιουργία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στο χωροταξικό του σχέδιο προβλέπονταν διασπορά των σχολών και στέγασή τους σε παλιά, μεγάλου εμβαδού, βιομηχανικά κτήρια. Το κύμα επανάχρησης δυνάμωσε και μαζί με το Δήμο Βόλου και το Πανεπιστήμιο βρέθηκαν ο όμορος Δήμος της Νέας Ιωνίας και τελευταία η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.

Τα βιομηχανικά κτήρια αποκτήθηκαν με τρεις ουσιαστικά τρόπους: Ανταλλαγή οικοπέδων, δωρεά ή παραχώρηση ή αγορά σε συμφέρουσα τιμή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Πρόγραμμα URBAN, που αφορούσε δράσεις για αναζωογόνηση υποβαθμισμένων περιοχών αποτέλεσε την κινητήρια πηγή χρηματοδότησης για την αξιοποίηση της πλούσιας βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης.

Στις παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στεγάζονται τώρα νέες οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες και υποδομές στους τομείς του πολιτισμού, της πληροφόρησης, της άθλησης και της δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, συνδέοντας παράλληλα το παρόν και το μέλλον της πόλης με τις ιστορικές της καταβολές και τις μνήμες των ανθρώπων της.

Η εμπειρία έδειξε ότι η επανάχρηση των βιομηχανικών κτιρίων, ιδιαίτερα στην Ελλάδα που η τεχνογνωσία δεν είναι τόσο αναπτυγμένη, είναι ένα δύσκολο ζήτημα ως προς την υλοποίησή του, γιατί:
1ον Καταλαμβάνουν συνήθως μεγάλες εκτάσεις γης, που αν μετατραπούν σε αστική γη, οικόπεδα με απλά λόγια, ανεβαίνει κατακόρυφα η αξία τους.
2ον Αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά, είναι πολύ πιο απλό και εύκολο να οικοδομήσεις σε καθαρό οικόπεδο, παρά να επέμβεις σε κτίριο κτισμένο με την οικοδομική λογική της προηγούμενης 100-ετίας και με υλικά τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται ελάχιστα και σε εντελώς ειδικές κατασκευές.
3ον Η λειτουργικότητα των νέων χρήσεων σε ιδιόμορφα κτίρια, παλιάς τεχνολογίας και συγκεκριμένης λειτουργίας απαιτεί ιδιαίτερη μελέτη.
Και το σπουδαιότερο: Πώς εξασφαλίζει η Τ.Α τη βιωσιμότητα της νέας χρήσης, χωρίς να χάσει τον κοινωνικό της ρόλο;

Στην περίπτωσή μας αναζητήθηκε η καταλληλότερη πρόταση μέσα από τη μέγιστη δυνατή συνεννόηση και συναίνεση: Δήμος Βόλου, Δήμος Νέας Ιωνίας, Νομαρχία Μαγνησίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τ.Ε.Ε., Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, 5η Εφορία Μνημείων, Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας Βόλου, ΔΕΜΕΚΑΒ, Οργανισμός Λιμένος Βόλου ξεκίνησαν μία σημαντική προσπάθεια, προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των υπαρχουσών κτιριακών εγκαταστάσεων, με τρόπο ώστε μέσα από την επανάχρηση η πόλη να ξαναβρεί την επαφή της με το παρελθόν, αλλά και την ώθηση για ένα πιο δυναμικό μέλλον.

Συνεργάστηκαν ειδικευμένοι πανεπιστημιακοί από όλους τους εμπλεκόμενους κλάδους, κλήθηκαν ειδικοί σύμβουλοι από το εξωτερικό, ιεραρχήθηκαν οι ανάγκες, επιδιώχθηκε η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, ενώ ο Δήμος ξεκίνησε το δύσκολο έργο της εξασφάλισης των χώρων και των αναγκαίων πιστώσεων για την αγορά τους.

Με αυτόν τον τρόπο σήμερα ο Δήμος Βόλου διαθέτει σήμερα 12 τέτοιες εγκαταστάσεις:
* Το Πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα, σε έκταση 20 περ. στρεμμάτων στα Παλιά, στο οποίο λειτουργεί το βιομηχανικό μουσείο του εργοστασίου και χώρος πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.
* Η Καπναποθήκη Σπίρερ, πέτρινο διατηρητέο με ξύλινο φέροντα οργανισμό, λειτουργεί, στεγάζοντας υπηρεσίες του Δήμου Βόλου και πολλαπλές πολιτιστικές - καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
* Η εγκαταλελειμμένη Καπναποθήκη της Πλατείας Οξυγόνου με την μετατροπή της σε Δημοτικό Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης αναβάθμισε μια περιφερειακή γειτονιά της πόλης, βοηθώντας παράλληλα και στην αποσυμφόρηση του κέντρου.
* Το Βαμβακοκλωστήριο Αδαμόπουλου-Χατζηνικολάου, κτίριο νεώτερης γενιάς μετατράπηκε σε Αθλητικό Κέντρο δυτικών συνοικιών.
* Το Απεντομωτήριο αποκαταστάθηκε και στεγάζει το Κέντρο Ενεργειακών Εφαρμογών και άλλες δραστηριότητες του Δήμου.
* Το παλιό εργοστάσιο του «Στρυχνόκαρπου» ανακαινίσθηκε και αποδόθηκε στη συνοικία των Παλαιών ως Συνοικιακό Κέντρο και Κέντρο Δ.Ο.Υ.Κ (Παραγωγικά Εργαστήρια για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες).
* Στις βόρειες συνοικίες της πόλης και σε έκταση 13 στρεμμάτων, οι Αποθήκες του οργανισμού Καπνού μετετράπησαν σε οργανωμένο Αθλητικό Κέντρο. (Από τις ελάχιστες φορές που έργα υποδομής προηγήθηκαν της επέκτασης του αστικού ιστού).
* Στο εργοστάσιο της «Ηλεκτρικής Εταιρείας Βόλου», εγκαταστάθηκε η Δημοτική Σχολή Χορού και λειτουργεί το Κέντρο Μουσικού Θεάτρου.
* Η εγκαταλελειμμένη πέτρινη με ξύλινη στέγη «Ελαιαποθήκη» στο ανατολικό τμήμα της πόλης στέγασε τον Δημοτικό Παιδικό Σταθμό Ιάσονα, δίνοντας διέξοδο στο πρόβλημα έλλειψης αντίστοιχων χώρων στην περιοχή.

Στο πνεύμα αυτό, η σημερινή δημοτική αρχή θα κινηθούμε και για τα βιομηχανικά κτήρια που πρόσφατα περιήλθαν στην κυριότητα του Δήμου:
* Η καπναποθήκη Παπάντου στα Παλιά, θα στεγάσει το Μουσείο της Πόλης. Το έργο έχει ενταχθεί στο ΠΕΠ Θεσσαλίας και πρόσφατα εγκαταστάθηκε ο εργολάβος για τις εργασίες στο κτίριο.
* Στο διατηρητέο κτήριο του παλιού Υφαντουργείου Μουρτζούκου, με τη χαρακτηριστική οδοντωτή στέγη, που κτίστηκε το 1908 και είναι το μόνο σωζόμενο σήμερα από το αρχικό βιομηχανικό συγκρότημα, θα στεγαστεί Κέντρο Εκπαίδευσης Ενηλίκων και το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας.
* Η καπναποθήκη της American Tobacco Company, γνωστή περισσότερο ως Κίτρινη Αποθήκη, στη συμβολή των οδών Α.Γαζή και Βασσάνη, συνδεδεμένη με τις μνήμες της περιόδου της Κατοχής, ως κρατητήριο και προσωρινό «γκέτο» των Εβραίων της περιοχής Βόλου. Επιπλέον, διατηρείται σε καλή κατάσταση το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού τεχνολογικού εξοπλισμού. Η αξιοποίηση του κτιρίου, για την υλοποίηση της οποίας έχουν τεθεί σε κίνηση οι διαδικασίες, θα δημιουργήσει ένα νέο χώρο αναφοράς, που θα στεγάσει τις πολύμορφες δραστηριότητες του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας, καθώς και πλήθος πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δράσεων.
Φυσικά, δεν θα παραμείνουμε σ’ αυτά. Η προσπάθειά μας θα συνεχιστεί για την απόκτηση και αξιοποίηση και άλλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων στον ιστό της πόλης, όπως:
- οι εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις του εργοστασίου της Οινοπνευματικής, εστία μόλυνσης και υποβάθμισης σήμερα,
- η Σιδηροβιομηχανία Γκλαβάνη - Καζάζη (δίπλα στο Σιδηροδρομικό Σταθμό),
- το Εργοστάσιο Πλακοποιϊας Μεφσούτ (επί της οδού Πολυμέρη),
- οι Αποθήκες Καπνού Αλαμανή (όπισθεν Δημαρχείου), κ.ά.

Τα παραπάνω αφορούν μόνο στο Δήμο Βόλου και μόνο στα βιομηχανικά κτίρια Αν προσθέσουμε τη διάσωση και επανάχρηση πολυάριθμων αστικών ακινήτων (σπίτια, νεοκλασικά, κ.λπ.), καθώς και τις αντίστοιχες αξιόλογες προσπάθειες που γίνονται από το Δήμο Ν. Ιωνίας, η πόλη μας μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι από τις λίγες ελληνικές πόλεις που προσπαθούν να διατηρήσουν την ιστορική μνήμη και να εντάξουν την αρχιτεκτονική κληρονομιά στη σύγχρονη ζωή και ανάπτυξη της πόλης.
Όμως, πρέπει να ομολογήσουμε ότι η συνεχής αυτή προσπάθεια δεν στέφεται πάντα από επιτυχία. Θα μπορούσαν να έχουν διασωθεί πολύ περισσότερα αξιόλογα κτήρια, τα οποία έπεσαν θύματα της αδηφάγου ανοικοδόμησης και της εργολαβικής απληστίας, πολλές φορές προστατευμένης από μεγαλόσχημους προστάτες του πολιτικού και επιχειρηματικού χώρου. Ο δρόμος της διάσωσης της κτιριακής κληρονομιάς δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Όσοι τον έχουμε επιλέξει οφείλουμε να παλεύουμε καθημερινά.

Σημείωση: Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου βασίζεται σε στοιχεία του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και Τεκμηρίωσης που επεξεργάστηκαν για την περίσταση τα στελέχη του Αίγλη Δημόγλου και Γιάννης Κουτής.

* Το κείμενο είναι η εισήγηση του Δ. Δερβένη στην Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη για την προστασία και αξιοποίηση της πολιτισμικής κληρονομιάς από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.



Κυριακή 8 Απριλίου 2007

Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Τα έθιμα του Πάσχα στην Ελλάδα

Τα έθιμα του Πάσχα στην Ελλάδα



Από τη Ρόδο ώς τη Χαλκιδική και από τη Σύρο ώς τη Λευκάδα, κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζει το Πάσχα με το δικό της μοναδικό τρόπο. Έθιμα και παραδόσεις ζωντανεύουν και πάλι στη μεγαλύτερη και πλουσιότερη, σε λαογραφικές εκδηλώσεις, γιορτή της χριστιανοσύνης, της άνοιξης, της ζωής.

Θράκη
Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι, όπου εκεί βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Τη στιγμή που ο ιερέας διαβάζει το σχετικό Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα θα πάρουν μια χούφτα από εκείνη τη στάχτη και θα τη ρίξουν στα μνήματα.

Μακεδονία
Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ’ Απρίλη μ΄ που γιορτάζεται την Τρίτη ημέρα του Πάσχα. Χορεύουν δημοτικούς χορούς συγκροτήματα απ΄ όλη την Ελλάδα.
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής το σημαντικότερο Πασχαλινό έθιμο είναι «ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΝΙΟΥ Τ’ ΑΛΩΝΙ». Γιορτάζεται την Τρίτη ημέρα του Πάσχα, στην ομώνυμη τοποθεσία πάνω στους λόφους. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και πολλές φορές ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «ΚΑΓΚΕΛΕΥΤΟ» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά. Ο χορός στη μέση περίπου του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό.
Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζονται σε όλους, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά. Ο χορός επαναλαμβάνεται το απόγευμα στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Στο Λιτόχωρο την Μ. Πέμπτη, το βράδυ, στολίζονται οι επιτάφιοι που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, που όλη την Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα. Την Μ. Παρασκευή το βράδυ γίνεται στο παζάρι η συνάντηση των Επιταφίων που συνοδεύονται από χορωδίες Λιτοχωριτών, δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα.

Κεντρική Ελλάδα
Αράχωβα. Ανήμερα του Πάσχα και από το απόγευμα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας κλπ.
Λιβαδειά. Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το πολύ γνωστό και μοναδικό «Πάσχα της Λιβαδειάς», που όχι μόνο διατηρείται αλλά χρόνο με το χρόνο ζωντανεύει μιας και οι νεώτεροι συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν καλά ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Οι φλόγες αγκαλιάζουν το σωρό. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το ίδιο γίνεται σε όλους τους «λάκκους» και ανεβαίνουν οι καπνοί, αναρίθμητοι και πυκνοί, σε τέτοιο βαθμό, που σκεπάζουν τον ήλιο που στο μεταξύ ανατέλλει.
Η πόλη τυλίγεται σε σύννεφα καπνού. Οι φωτιές είναι έτοιμες και τα αρνιά τοποθετούνται στους «λάκκους». Το γύρισμα των αρνιών και το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα, το οποίο συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και με την καύση των πυροτεχνημάτων.
Αιτωλικό. Την Μ. Παρασκευή πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ιστορικό κειμήλιο του 13ου-14ου αιώνα. Από το πρωί του Μ. Σαββάτου στην κεντρική πλατεία της πόλης αναβιώνουν πολλά από τα έθιμα των κατοίκων μέχρι αργά το βράδυ της Αναστάσεως που είναι και το αποκορύφωμα της ημέρας.
Την Κυριακή του Πάσχα κάθε γειτονιά, είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακοί μεζέδες δωρεάν.
Ναύπακτος. Το βράδυ της Μ. Παρασκευής, πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου, σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό, που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα μοναδικής ομορφιάς. Το έθιμο αυτό έχει παράδοση πολλών χρόνων που φαίνεται να θέλει να συνδυάσει τη θρησκευτική μυσταγωγία με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.

Πελοπόννησος
Λεωνίδιο. Το πιο εντυπωσιακό έθιμο της περιοχής είναι, όταν το βράδυ της Ανάστασης γεμίζει ο ουρανός από φωτεινά «αερόστατα» τα οποία ανυψώνονται από τους πιστούς κάθε ενορίας.
Καλαμάτα. Εδώ αναβιώνει ένα έθιμο, που πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821, ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών». Οι διαγωνιζόμενοι, με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.

Κυκλάδες
Κύθνος. Το πιο εντυπωσιακό έθιμο του νησιού είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο. Το βράδυ του Μ. Σαββάτου επικρατεί το έθιμο του «συχώριου», δηλαδή όλοι όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς φέρνουν στην εκκλησία ψητά, κρασί και ψωμί, τα οποία έχει «διαβάσει» ο παπάς, τα προσφέρουν στους επισκέπτες και στους κατοίκους του νησιού.
Σύρος. Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο Θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως, με αγάπη κατάνυξη και αμοιβαίο σεβασμό τις Άγιες Μέρες του Πάσχα. Οι Επιτάφιοι των Καθολικών στην Άνω Σύρο ξεκινούν από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου. Στην Ερμούπολη ο επιτάφιος των Καθολικών ξεκινάει από τον ιερό Ναό Ευαγγελιστών οι επιτάφιοι των Ορθοδόξων, από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως και την Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως περιφέρονται και συναντώνται στην Κεντρική Πλατεία Μιαούλη, όπου γίνεται κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μ. Παρασκευής από την χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες.
Πάρος. Η περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς κατά την διάρκειά της, γίνονται δεκαπέντε περίπου στάσεις. Σε κάθε στάση φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση. Τα μεσάνυκτα του Μ. Σαββάτου, το νησί γεμίζει από φώτα και τον θόρυβο των αμέτρητων πυροτεχνημάτων.

Δωδεκάνησα
Πάτμος. Στο νησί της Αποκάλυψης επίκεντρο των τελετών και ακολουθιών αποτελεί ο «ΝΙΠΤΗΡΑΣ». Κάθε χρόνο, στολίζεται με λαμπρές βάγιες και πλούσια ποικιλία ανοιξιάτικων λουλουδιών. Την Μ. Πέμπτη, γίνεται αναπαράσταση του «ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ» του ΝΙΠΤΗΡΑ, σε κεντρική πλατεία της Χώρας. Το Μ. Σάββατο το βράδυ πριν από την Ανάσταση, το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε ηρωικό εξάμετρο με κώντιο και την Κυριακή του Πάσχα στις 3 το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η 2η Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.
Ρόδος (Ιαλυσός). Το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τον «Λάζαρο», συγκεντρώνοντας χρήματα και αυγά για τους ιερείς. Παλαιότερα, αυτή την ημέρα, κανένας γεωργός δεν πήγαινε στο χωράφι του να εργαστεί, γιατί όπως πίστευαν, ό,τι έπιαναν θα μαραινόταν. Επιτρεπόταν μόνο η συγκέντρωση ξερών κλαδιών για το άναμμα των φούρνων τη Μεγάλη Εβδομάδα για το ψήσιμο των κουλουριών. Την ημέρα αυτή επίσης, σε όλα τα σπίτια οι νοικοκυρές φτιάχνουν στριφτά κουλουράκια, «τα Λαζαράκια», συμβολίζοντας με τον τρόπο αυτό το σώμα του Λαζάρου που ήταν τυλιγμένο στο σάβανο.
Κως. Ενώ οι μεγάλοι είναι δοσμένοι στις πασχαλινές δουλειές και στον εκκλησιασμό, τα παιδιά προετοιμάζονται και αυτά για την Ανάσταση του Κυρίου. Παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει και να χαλάσει ο κόσμος. Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη της κάθε λωρίδας μπαρούτι και ένα φυτίλι, την τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φυτίλι που το ανάβουν και από την ώρα που ο παπάς λεει το «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ».
Το πρωί του Μ. Σαββάτου, η εκκλησία στρώνεται με μυρωμένα λουλούδια του βουνού που λέγονται λαμπρές (μικρά μωβ αρωματικά λουλούδια). Οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις λαμπρόπιττες και το γεμιστό αρνί.

Ύδρα
Την Μ. Παρασκευή γίνεται κάτι το μοναδικό, ο Επιτάφιος της συνοικίας Καμίνι μπαίνει στη θάλασσα και διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική. Στη συνέχεια οι Επιτάφιοι τεσσάρων ενοριών συναντώνται στο κεντρικό λιμάνι, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα. Την ώρα της Ανάστασης τα πολλά βαρελότα φωτίζουν την νύκτα.

Χίος
Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα παλιό Βρονταδούσικο έθιμο που έχει τις ρίζες του στους χρόνους της τουρκικής κατοχής. Αρχικά, οι κάτοικοι των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια. Με το πέρασμα του χρόνου όμως αυτά εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες ρουκέτες, βεγγαλικά, φτιαγμένα από νίτρο, θειάφι και μπαρούτι. Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει αμέσως μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες την επόμενη χρονιά. Οι ποσότητες τα τελευταία χρόνια φτάνουν στις μερικές χιλιάδες και το θέαμα που δημιουργείται από τις ρουκέτες που εκτοξεύονται στον ουρανό του Βροντάδου το βράδυ της Ανάστασης είναι φαντασμαγορικό. Πολύς είναι ο κόσμος που επιλέγει να περάσει το Πάσχα στην Χίο για να δει αυτό το μοναδικό θέαμα. Τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μέτρα για την προστασία των παρευρισκομένων, έτσι ώστε να διασωθεί το έθιμο.

Επτάνησα
Κέρκυρα. Την Μ. Παρασκευή στις 4μ.μ. ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο, ο Επιβλητικός Επιτάφιος. Μέχρι της 9.30 το βράδυ, από κάθε εκκλησία βγαίνει ο Επιτάφιος με την απαραίτητη μπάντα της κάθε ενορίας, τις χορωδίες, τους πιστούς. Τελευταίος βγαίνει ο μεγαλοπρεπέστατος επιτάφιος της Μητρόπολης. Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Το 1574 οι Βενετσιάνοι απαγόρευσαν στους ορθοδόξους την περιφορά του την Μ. Παρασκευή, και από τότε οι Κερκυραίοι πραγματοποιούν την περιφορά μαζί με το Σεπτό Σκήνωμα του Αγίου. Είναι η πιο παλιά και πιο κατανυκτική Λιτανεία που βγαίνει σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον Κερκυραϊκό λαό από την σιτοδεία. Εμπρός πηγαίνει ο Άγιος που έχει θέση χοροστατούντος Επισκόπου σε αυτή την Λιτανεία, και ακολουθεί ο Επιτάφιος. Μετά το τέλος της λιτανείας, ο Άγιος θα παραμείνει στη θύρα του, μέχρι την Τρίτη του Πάσχα για προσκύνημα. Στις 11 το πρωΐ του Μ. Σαββάτου ο κόσμος περιμένει την πρώτη Ανάσταση. Όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία (μπότιδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο χωρίον του Ευαγγελίου ΄Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».
Ένα άλλο επίσης Κορφιάτικο Πασχαλινό έθιμο που αναβιώνει είναι το «ΜΑΣΤΕΛΟ» (βαρέλι). Στην «Pinia» και κάτω από την Μεταλλική Κουκουνάρα που κρέμεται ασάλευτη ακόμα στην διασταύρωση Νικηφόρου Θεοτόκη και Φιλαρμονικής, μαζεύονται οι Φακίνοι, οι αχθοφόροι της πόλης, οι Πινιαδώροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι. Το στόλιζαν με μυρτιές και βέρντε, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρο χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησίαζε η ώρα της πρώτης Ανάστασης, οι Πηνιαδώροι σκορπισμένοι στην περιοχή της Πιάτσας κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι. Αυτός μουσκίδι έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες μας, παίζοντας το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί». Στο τέλος έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχε το βαρέλι.
Το βράδυ του Μ. Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία - φαντασμαγορικό, μοναδικό θέαμα. Όλα τα παράθυρα των γύρω σπιτιών ανοιχτά με κεράκια αναμμένα. Τα παράθυρα των μεγάλων εξαώροφων σπιτιών, μαζί με το καταπληκτικό θέμα των χιλιάδων κεριών και των πιστών που παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας, συνθέτουν μία μεγαλειώδη εικόνα. Η Αναστάσιμος Ακολουθία συνεχίζεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής (Πλατύ Καντούνι). Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 7 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.
Ζάκυνθος. Η κατανυκτική ατμόσφαιρα και οι ιδιαιτερότητες του «Ζακυνθινού Πάσχα» με τα ιδιόμορφα «αντέτια» (έθιμα) το κάνουν να είναι ξεχωριστό σε όλη την Ελλάδα. Το μεσημέρι της Μ. Παρασκευής, πλήθος πιστών συμμετέχει στην περιφορά του Εσταυρωμένου που διασχίζει όλη την πόλη. Στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, σύμφωνα με παμπάλαιο τοπικό έθιμο, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μ. Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.
Λευκάδα. Το βράδυ της Μ. Παρασκευής γίνεται στον κεντρικό δρόμο της πόλης, με κατάληξη την παραδοσιακή, ενετικού στυλ, κεντρική πλατεία, η περιφορά των επιταφίων των ενοριών, συνοδεία Φιλαρμονικής. Το Μ. Σάββατο το πρωί, η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία (το κομμάτι).

Κρήτη
Πριν την ανάσταση, στις Γκαγκάλες Ηρακλείου, όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λέει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, η καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς και μάλιστα οι παλιότεροι λένε ότι όταν αυτοί ήταν μικροί δεν άφηναν 3 μερόνυχτα την καμπάνα να σταματήσει γιατί το θεωρούσαν για καλό. Ξυπνούσαν ακόμα και τη νύχτα να πάνε να την χτυπήσουν.


Κυριακή 8 Απριλίου 2007

Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ